مجله ارگونومی

مقدمه: فرسودگی شغلی یکی از عواملی است که سازمان‌ها و کارکنان آن‌ها را به‌گونه‌ای منفی تحت تأثیر قرار می‌دهد. هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی استرس شغلی، چهار بعد عدالت سازمانی، ویژگی‌های شخصیتی، شفافیت نقش، گرانباری نقش و احترام سازمانی با فرسودگی شغلی بوده است.

مواد و روش­ ها: جامعه آماری پژوهش، شامل کلیه کارکنان رسمی و شاغل تمام‌وقت سازمان مورد نظر است. کل اعضای جامعه که ۲۰۰ نفر بودند به‌عنوان نمونه انتخاب شدند و در نهایت تعداد ۱۳۸ پرسشنامه قابل‌استفاده گردآوری گردید. ابزارهای اندازه‌گیری متغیرها عبارت بودند از: پرسشنامه گرانباری شغلی اسپکتور و جکس، پرسشنامه فرسودگی شغلی مسلش و جکسون، مقیاس استرس شغلی دیویس، رابینز و مک‌کی، شفافیت نقش ساویر، عدالت سازمانی کالکویت، پرسشنامه شخصیتی NEO-FFI، پرسشنامه احترام سازمانی. تجزیه و تحلیل داده‌ها به‌وسیله نرم‌افزار SPSS-۱۸ روش همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه انجام شد.

یافته‌ها: نتایج به‌دست‌آمده از تجزیه و تحلیل داده‌ها نشان داد که بین استرس شغلی، عدالت توزیعی، برونگرایی، شفافیت نقش، گرانباری نقش و احترام سازمانی با فرسودگی شغلی رابطه معنادار وجود دارد. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که عدالت توزیعی، گرانباری، عدالت رویه‌ای و استرس شغلی بهترین پیش‌بین‌های فرسودگی شغلی هستند و روی‌ هم‌رفته ۴۸ درصد از واریانس فرسودگی شغلی را تبیین می‌کند.

نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج پژوهش پیشنهاد می‌شود که برنامه ریزان و سیاست‌گذاران سازمان توجه به متغیرهای دخیل در ایجاد فرسودگی شغلی را در برنامه‌های کاری خود قرار دهند تا بدین‌وسیله از ایجاد فرسودگی شغلی در پرسنل جلوگیری کرده و زمینه برای بهره‌وری بیشتر فراهم گردد.

مقدمه: وریدهای واریسی در اندام تحتانی به طور متداولی در جمعیت عمومی رخ می‌دهد و می‌تواند کیفیت زندگی افراد را به صورتی منفی تحت تأثیر قرار دهد. یکی از مشاغل پرخطر در این زمینه آرایشگری است. هدف از مطالعه حاضر بررسی تأثیر مداخلات ارگونومیک بر کیفیت زندگی آرایشگران زن مبتلا به بیماری واریس در اندام تحتانی می‌باشد.

روش کار: جامعه آماری پژوهش تمامی آرایشگران زن شهر همدان بودند که جهت معاینات پزشکی به درمانگاه مهدیه مراجعه کردند. از میان آنها به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده ۷۰ نفرمبتلا به بیماری واریس انتخاب و در دو گروه مورد و کنترل دسته‌بندی شدند. مداخله مورد نظر شامل پروتوکل ورزشی مخصوص بیماری واریس بود. پژوهش حاضر شبه‌آزمایشی با پیش‌آزمون و پس‌آزمون بود و آزمودنی‌ها به سه پرسشنامه وریدهای واریسی آبردین، درد مزمن و خستگی عضلانی پاسخ دادند که به عنوان شاخص‌های کیفیت زندگی کاری آرایشگران درنظر گرفته شدند. تحلیل داده‌ها با آزمون تی گروه‌های وابسته و با استفاده از نرم‌افزار SPSS۱۶ صورت گرفت.

یافته‌ها: نتایج نشان داد که انجام مداخله ارگونومیک بر میزان نمره واریس، نمره درد و تورم و همچنین نمره خستگی عضلانی سمت چپ و راست اندام تحتانی در گروه مورد تاثیرگذار است. میانگین میزان نمره واریس، نمره درد و تورم و همچنین خستگی عضلانی سمت چپ و راست اندام تحتانی درگروه مورد به ترتیب ۲/۶۶ و ۲/۴ و ۰/۷۵ و ۱/۲ کاهش یافت.

نتیجه‌گیری: با توجه به تاثیرگذاری پروتکل ورزشی بر شاخص‌های کیفیت زندگی کاری آرایشگران، استفاده از این پروتکل در بیماران دچار وریدهای واریسی توصیه می‌شود.

مقدمه: در برخی از مشاغل مانند شغل پرستاری به دلیل شرایط خاص شغلی کیفیت خواب پایین است و با توجه به اهمیتی که کیفیت خواب دارد این مطالعه به بررسی تأثیر آموزش بهداشت خواب بر کیفیت خواب پرستاران پرداخته است.

روش‌کار: این پژوهش یک مطالعه مداخله‌ای و نیمه تجربی بود. جمعیت مورد مطالعه آن پرسنل پرستاری شاغل در بیمارستان‌های منتخب لرستان بودند که از میان آنها به صورت تصادفی ۵۰ نفر به عنوان گروه کنترل و ۵۰ نفر بعنوان گروه مداخله انتخاب شد. پرسشنامه‌های مربوطه شامل پرسشنامه اطلاعات جمعیت شناختی و کیفیت خواب پیتزبورگ بود. مداخله آموزشی برای گروه مداخله صورت گرفت و مجدداً بعد از ۴۵ روز هردو گروه برای تکمیل پرسشنامه‌ها مورد پیگیری قرار گرفتند. از نرم افزار SPSS، و آزمون‌های تی مستقل و مک نمار جهت تجزیه و تحلیل استفاده شد.

یافته‌ها: نتایج این مطالعه حاکی از اختلاف معنی‌دار بین میانگین نمره وضعیت خواب بعد از مداخله آموزشی بود (۰۵/۰ > P) که نسبت به گروه کنترل به طور معناداری بهبود یافته بود (۰۵/۰ > P).

نتیجه‌گیری: نتایج مطالعه نشان داد آموزش مهارت‌های بهبود کیفیت خواب می‌تواند نقش بسزایی در ارتقاء کیفیت خواب پرسنل پرستاری داشته باشد و برگزاری دوره‌های آموزشی در این زمینه برای پرسنل می‌تواند مفید و مؤثر باشد.

مقدمه: اختلالات اسکلتی عضلانی یکی از شایع‌ترین بیماریهای شغلی در محیط‌های صنعتی می‌باشند که به علل مختلفی ایجاد می‌گردند. لذا هدف مطالعه حاضر، ارزیابی ارگونومی با روش شاخص کلیدی (KIM) و انجام مداخلات به منظور کاهش آسیب‌های وارده در قسمت بطری سازی یکی از صنایع شوینده استان قزوین می‌باشد.

روش کار: این مطالعه از نوع مداخله‌ای بوده که بر روی ۲۵ نفر از پرسنل واحد بطری سازی یک صنعت تولید کننده مواد شوینده در سال ۱۳۹۵ انجام شد. جهت جمع آوری داده‌ها از پرسشنامه کرنل و روش ارزیابی شاخص کلیدی KIM قبل و بعد از انجام مداخله ارگونومیکی استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با آزمون‌های آنالیز توصیفی و تحلیلی با استفاده از نرم افزار SPSS۱۶ انجام شد.

یافته‌ها: نتایج نشان داد که در وظیفه تولید بطری‌ها (با دامنه خطر ۴) با طراحی مجدد دامنه خطر به میزان معنی‌دار کاهش یافت (با دامنه خطر ۲). همچنین نتایج نشان داد در وظیفه تأمین مواد اولیه بطری سازی که از روش حمل دستی بار استفاده می‌شد. (با دامنه خطر ۳) با طراحی مجدد دامنه خطر به مقدار معنی‌دار کاهش یافت. (با دامنه خطر ۱). همچنین نتایج کاهش شیوع اختلالات اسکلتی – عضلانی را در اکثر اندام‌ها نشان داد اما این کاهش تنها در اندام‌های شانه، قسمت فوقانی بازو، قسمت تحتانی پشت، مچ راست و زانو معنا بود.

نتیجه گیری: این مطالعه کاهش معنی‌دار ناراحتی‌های اسکلتی- عضلانی را با طراحی ارگونومیکی ایستگاه کار پس از گذشت ۵ ماه از زمان اجرای مداخلات نشان داد.

زمینه و هدف: ارگونومی مشارکتی به معنی مشارکت فعال همۀ اجزای سازمان در توسعه و اجرای دانش ارگونومی به قصد ارتقای شرایط محیط کار، کیفیت و بهره‌وری سازمان است. این بررسی با هدف مشخص کردن روند مناسب شرایط کار با رویکرد ارگونومی مشارکتی و تأثیر آن بر صنایع چاپ صورت گرفته است.
روش ­کار: این بررسی از نوع مداخله‌ای است و در یکی از مراکز صنایع چاپخانه‌ای انجام شده است. برای شناسایی ریسک‌فاکتورهای ارگونومیکی از «پرسشنامۀ نوردیک» و «نکات بازبینی ارگونومی» و برای ارزیابی کیفیت زندگی کاری شاغلان از «پرسشنامۀ تعدیل‌شدۀ کیفیت زندگی کاری NIOSH» استفاده و بررسی نتایج با استفاده از نرم‌افزار SPSS_۲۰ و آزمون تی زوجی انجام شده است.
یافته‌ها: بررسی شاخص‌های بهداشت، سلامت و شرایط کار براساس فهرست بازبینی تکمیلی قبل و بعد از به‌کارگیری نکات بازبینی با رویکرد ارگونومی مشارکتی نشان‌دهندۀ افزایش معنادار است. تحلیل یافته‌ها با استفاده از آزمون تی زوجی بهبود بارزی را از لحاظ آماری در کیفیت زندگی کاری و کاهش اختلالات اسکلتی ـ عضلانی بعد از مداخله نشان می‌دهد (۰/۰۰۰۱ > P).
نتیجه گیری: با توجه به نتایج می‌توان گفت توانایی و مهارت‌های فنی اجتماعی افراد با قرار گرفتن در فرایند ارگونومی مشارکتی افزایش پیدا کرده است. افزایش کیفیت زندگی شاغلان در نیل به هدف ارتقای سلامت آنان و کاهش حوادث شغلی نقش بسزایی دارد. بنابراین اجرای برنامۀ ارگونومی مشارکتی با همکاری مدیران صنایع گامی مؤثر در راستای دستیابی به رضایت و سلامت نیروی انسانی است.
 

زمینه و هدف: صدا به عنوان یک عامل مزاحم در محیط‌های شغلی شناخته شده و دارای اثرات غیرشنوایی است. تاثیر صدا بر عملکردهای شناختی به نوع صدا و دوز مواجهه با صدا بستگی دارد. این مطالعه با هدف بررسی اثر مواجهه با صدا برروی عملکردهای شناختی و کیفیت خواب انجام شد.
روش کار: این مطالعه توصیفی تحلیلی-مقطعی که بر ۱۶۹ نفر از کارگران در سه صنعت فلزی، شیمیایی و غذایی در همدان در سال ۱۳۹۹ انجام شد. برای بررسی عملکردهای شناختی، از آزمون عملکرد پیوسته استفاده شد. همچنین برای بررسی کیفیت خواب شرکت کنندگان از پرسشنامه پترزبورگ استفاده شد. با استفاده از دستگاه صداسنج آنالیزور دار SVAN ۹۷۱ و دزیمتر TES، سطح مواجهه با صدا و فرکانس غالب اندازه‌گیری شد. داده ها با استفاده رگرسیون خطی و چندگانه در نرم افزارSPSS  (نسخه ۱۶) تجزیه و تحلیل شد.
یافته‌ها: اختلاف معنی‌داری در سطح مواجهه با صدا با تغییرات عملکردهای شناختی و کیفیت خواب افراد در مطالعه حاضر وجود دارد (۰/۰۰۱>P). نتایج رگرسیون خطی نشان داد که بین عملکرد شناختی افراد با سطح مواجهه با صدا ارتباط معنی داری وجود دارد (۰/۰۰۱>P). همچنین متغیرهای سن، سابقه کاری، فرکانس غالب و دوز مواجهه با صدا بیشترین تاثیر و متغیرهای الگوی کاری وضعیت تاهل و سطح مهارت کمترین تاثیر را پیش بینی مدل عملکردهای شناختی و کیفیت خواب داشته اند. پس از شناسایی و تعیین متغیرهای ورودی، با استفاده از رگرسیون چندگانه مدل مناسب جهت پیش بینی کیفیت خواب و توجه پایدار افراد در مواجهه با صدا تدوین شد.
نتیجه‏ گیری: بر اساس نتایج این مطالعه، مدل‌های پیش بینی کیفیت خواب و توجه پایدار با ضریب تعیین مناسب می‌توانند مدل‌های خوبی جهت پیش بینی کیفیت خواب و توجه افراد، در مواجهه با صدا باشند که این مدل ها می‌تواند در زمان کوتاه‌تری اجرا و کیفیت خواب و توجه پایدار افراد را اندازه‌گیری کند. همچنین می‌توانند گزینه مناسبی برای ارزیابی کیفیت خواب و توجه افراد در معرض صدا باشند.