مصطفی رحمیانی ایرانشاهی، مسعود شفیعی مطلق، الهه درتاج، مریم فرهادیان،
دوره ۹، شماره ۴ - ( ۱۲-۱۴۰۰ )
چکیده
زمینه و هدف: آسایش بینایی، عاملی مهم و مؤثر بر ایمنی، بهداشت روان، کیفیت خواب و اختلالات اسکلتی- عضلانی کارکنان در محیط‌های کاری است. هدف از این مطالعه، طراحی و توسعه‌ی پرسش‌نامه‌ی ارزیابی آسایش بینایی کارکنان در محیط‌های کاری بود.
روش‌کار: این مطالعه بر روی ۱۰۱ نفر (۸۸ مرد و ۱۳ زن) در یک کارخانه‌ی مواد غذایی انجام شد. ابتدا پرسش‌نامه‌های موجود در زمینه‌ی روشنایی بررسی و بانک سؤالات تهیه گردید. بر اساس نظر ۱۰ نفر متخصص، پرسش‌نامه‌ای مشتمل بر ۲۰ سؤال تخصصی در دو بخش ارزیابی روشنایی طبیعی و مصنوعی (۱۰ سؤال در هر بخش) تدوین گردید. روایی پرسش‌نامه بر اساس نظرات خبرگان و با استفاده از شاخص روایی محتوایی (Content validity index) CVI ارزیابی شد. جهت اعتبارسنجی پرسش‌نامه در محیط‌های کاری، اندازه‌گیری و ارزیابی روشنایی ایستگاه‌های کاری کارکنان بر اساس استانداردهای انجمن مهندسین روشنایی آمریکای شمالی (Illuminating Engineering Society of North America) IESNA انجام و با نتایج پرسش‌نامه مقایسه گردید.
یافته‌ها: آلفای کرونباخ پرسش‌نامه‌ی آسایش بینایی بخش روشنایی طبیعی و مصنوعی به ترتیب برابر با ۰/۸۵۸ و ۰/۹۲۲ و مقدار CVI کلی پرسش‌نامه برابر با ۱ بود. بین میانگین امتیاز آسایش بینایی حاصل از پرسش‌نامه‌ی روشنایی و شدت روشنایی در ایستگاه کاری، رابطه‌ی معنی‌دار مثبتی وجود داشت (۰/۰۰۱ = P). بیش از ۹۷ درصد کارکنانی که در ایستگاه‌های کاری دارای روشنایی مطلوب بودند سطح آسایش بینایی خوب و خیلی خوب را گزارش کردند.
نتیجه‌گیری: پرسش‌نامه‌ی ارزیابی آسایش بینایی از پایایی و روایی خوب و مورد قبولی برخوردار بود. با توجه به کم بودن تعداد سؤالات و سادگی جملات، استفاده از این ابزار جهت ارزیابی آسایش بینایی کارکنان در محیط‌های کاری پیشنهاد می‌گردد.
احسان هوشیار، هادی دانشمندی،
دوره ۹، شماره ۴ - ( ۱۲-۱۴۰۰ )
چکیده
زمینه و هدف: در بین فعالیت‌های کشاورزی، کار و رانندگی با تراکتورهای کشاورزی در شرایط آب و هوایی مختلف، باعث ایجاد خستگی راننده می‌شود. هدف از مطالعه‌ی حاضر، بررسی کیفیت خواب رانندگان تراکتورهای کشاورزی در شرایط مختلف آب و هوایی بود.
روش‌کار: رانندگان تراکتور مناطق کوار (فارس)، بهبهان (خوزستان) و اقلید (فارس) جامعه‌ی آماری را تشکیل دادند که از بین آن‌ها تعداد ۹۰ نفر (کوار: ۲۷ نفر، اقلید: ۳۳ نفر، بهبهان: ۳۰ نفر) به عنوان نمونه‌ی آماری انتخاب شدند. اطلاعات از طریق پرسش‌نامه‌های ویژگی‌های دموگرافیک و کیفیت خواب پیتزبورگ (Pittsburgh Sleep Quality Index) PSQI جمع‌آوری شد. برای تحلیل داده‌ها از آزمون Kruskal-Wallis و مقایسه‌های دوتایی تعقیبی استفاده شد (۰/۰۵ = α).
یافته‌ها: نتایج نشان داد که در کیفیت کلی خواب، تفاوت معنی‌داری بین رانندگان در مناطق مختلف وجود ندارد (۰/۰۵ < P)؛ اما بین رانندگان تراکتور مناطق کوار و بهبهان در مقیاس‌های کیفیت ذهنی خواب (۰/۰۳ = P)، تأخیر در به خواب رفتن (۰/۰۲ = P) و طول مدت به خواب رفتن (۰/۰۴ = P) و بین رانندگان تراکتور کوار و اقلید در مقیاس‌های کیفیت ذهنی خواب (۰/۰۴ = P) و طول مدت به خواب رفتن (۰/۰۴ = P) تفاوت معنی‌داری وجود دارد (۰/۰۵ > P).
نتیجه‌گیری: بهتر است با برنامه‌ریزی کاری مناسب فعالیت در شرایط بسیار سرد (شب در اقلید) و یا بسیار گرم (ظهر در بهبهان) به خصوص هنگام کار با تراکتورهای بدون کابین راننده را کمتر کرد. افزودن کابین راننده به تراکتورها به حفظ رانندگان در مقابل حرارت، وزش باد و گرد و خاک و در نتیجه به راحتی بیشتر رانندگان و بهبود کیفیت خواب آن‌ها کمک خواهد نمود.
مهدی فدایی، مهدی همایون‌فر، منصور صوفی، امیر دانشور،
دوره ۱۰، شماره ۱ - ( ۴-۱۴۰۱ )
چکیده
اهداف: با توجه به اهمیت رفتار کارکنان در سازمان‌های خدماتی و تأثیر قابل ملاحظه‌ی آن در موفقیت و شکست آن‌ها، پژوهش حاضر به بررسی عوامل محیطی و ارگونومیک مؤثر بر سلامت روانی و رفتار کارکنان یکی از واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی پرداخته است.
روش کار: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها، توصیفی- همبستگی است. جامعه‌ی آماری پژوهش شامل ۳۱۵ کارمند دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت است که از میان آن‌ها ۱۹۶ نفر با روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شدند و داده‌های لازم با استفاده از پرسش‌نامه جمع‌آوری گردید. برای آزمون فرضیه‌ها از مدل‌سازی معادلات ساختاری و نرم‌افزار SMART PLS۳ استفاده شده است.
یافته‌ها: بر اساس یافته‌ها، چیدمان محل کار بر استفاده از تجهیزات اداری (۰/۳۸۹)، استفاده از صندلی اداری (۰/۲۵۲) و شرایط محیطی (۰/۵۳۸) محل کار تأثیر می‌گذارد، ولی تأثیر چیدمان محل کار بر وضعیت بدنی کارکنان در سطح معنی‌داری ۵ درصد مورد تأیید قرار نگرفت. همچنین، تأثیر وضعیت بدنی (۰/۵۸۶)، چیدمان (۰/۴۴۰)، تجهیزات اداری (۰/۴۵۸)، صندلی اداری (۰/۳۴۵) و شرایط محیطی (۰/۵۵۰) بر سلامت عمومی و نیز تأثیر سلامت عمومی (۰/۶۹۰) و شرایط محیطی (۰/۱۵۸) بر رفتار کارکنان معنی‌دار است. بررسی روابط غیرمستقیم مدل پژوهش نیز نشان می‌دهد که چیدمان محل کار از طریق سلامت عمومی و شرایط محیطی بر رفتار کارکنان تأثیر می‌گذارد. چیدمان محل کار به واسطه تجهیزات اداری، وضعیت صندلی اداری، شرایط محیطی و سلامت عمومی بر رفتار کارکنان تأثیرگذار است.
نتیجه‌گیری: اثر غیرمستقیم چیدمان محل کار بر رفتار کارکنان از طریق سلامت عمومی دارای بیشترین ضریب تأثیر (۰/۳۰۴) بود، بنابراین، با سیاستگذاری در بهبود سلامت عمومی کارکنان بایستی به دنبال بهبود رفتار آن‌ها بود.
محمدرضا امیدی، نبی امیدی، هادی مفتاحی، مریم پناهی،
دوره ۱۰، شماره ۴ - ( ۱۲-۱۴۰۱ )
چکیده
اهداف: با توجه به نقشی که نیروی انسانی در هر سازمان دارد، پرداختن به موضوعاتی که منجر به کاهش آسیبهای شغلی در محیط کار می‌شود از اهمیت شایانی برخودار است، پر واضح است که پیشگیری از وقوع فرسودگی شغلی، در ارتقاء بهداشت روانی افراد نقش بسزایی دارد. یکی از مباحثی که می‌تواند در کاهش فرسودگی شغلی مفید واقع شود، به کارگیری دانش ارگونومی و رعایت اصول ایمنی است. هدف از مطالعه‌ی حاضر، بررسی تأثیر اصول ارگونومی محیط کار بر فرسودگی شغلی با نقش تعدیل‌گر فرهنگ ایمنی بود.
روش کار: مطالعه‌ی حاضر، توصیفی پیمایشی است. جامعه‌ی آماری شامل کلیه کارکنان شرکت پتروشیمی ایلام است که حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران، برابر با ۳۱۰ نفر به دست آمد؛ ابزار اصلی گردآوری اطلاعات در این مطالعه شامل پرسش‌نامه‌های مشخصات دموگرافیک، اصول ارگونومی، فرسودگی شغلی و فرهنگ ایمنی است. روایی پرسش‌نامه توسط اساتید به روش روایی صوری و محتوایی مورد تأیید قرار گرفت، همچنین پایایی با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ تأیید شد. برای تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیه‌های پژوهش از معادلات ساختاری مبتنی بر تحلیل مسیر در نرم‌افزار SMART PLS استفاده شد.
یافته‌ها: تأثیر اصول ارگونومی بر فرسودگی شغلی کارکنان پتروشیمی ایلام منفی و معنی‌دار با ضرایب (۱۲/۲۶ = T، ۰/۴۲- = R۲) است، تأثیر فرهنگی ایمنی بر فرسودگی شغلی نیز منفی و معنی‌دار با ضرایب (۱۴/۰۷ = T، ۰/۳۲- = R۲) به دست آمد، آزمون فرضیه اصلی نشان می‌دهد که فرهنگ ایمنی ۰/۰۱۰- تأثیر اصول ارگونومی بر فرسودگی شغلی را تعدیل می‌کند و باعث کاهش بیشتر فرسودگی شغلی می‌گردد.
نتیجه‌گیری: رعایت اصول ارگونومی محیط کار و وجود فرهنگ ایمنی در پتروشیمی ایلام، باعث کاهش فرسودگی شغلی شد.
علی داوودی‌زاده، محسن علی‌آبادی، مجید حبیبی محرز، مریم فرهادیان، مسعود شفیعی مطلق،
دوره ۱۱، شماره ۲ - ( ۶-۱۴۰۲ )
چکیده
اهداف: هدف از این مطالعه بررسی اثربخشی جلیقه‌های خنک‌کننده‌ی مبتنی بر نانوالیاف و بسته‌های مواد تغییرفازدهنده (PCM) در کاهش تنش‌های حرارتی شاغلان کادر درمان در محیط‌های کاری گرم است.
روش کار: در این مطالعه‌ی تجربی، ۲۰ نفر از مردان در اتاقک شبیه‌سازی شرایط جوی با قابلیت تنظیم دما در ۲۴ درجه‌ی سانتی‌گراد به‌عنوان شرایط مرجع و ۳۲ درجه‌ی سانتی‌گراد در قالب ۱۰ سناریو ترکیبی، همراه با ۵ نمونه‌ی جلیقه‌ی خنک‌کننده‌ی ساخته‌شده قرار گرفتند. پارامترهای فیزیولوژیکی شامل دمای پوست، تمپانیک و دهانی قبل و بعد از مواجهه با شرایط دمایی شبیه‌سازی متابولیسم فعالیت شاغلان بیمارستان اندازه‌گیری شد.
یافته‌ها: در شرایط بدون جلیقه، دمای هوای ۳۲ درجه‌ی سانتی‌گراد در مقایسه با دمای هوای ۲۴ درجه‌ی سانتی‌گراد، اندازه‌ی اثر بزرگ‌تری در افزایش دمای تمپانیک بدن ایجاد کرد (۰/۰۵>P). تأثیر معنی‌دار استفاده از جلیقه‌ی نانوالیاف به همراه استفاده از بسته‌های مواد PCMبا اندازه‌ی اثر ۰/۴۹۸، ۰/۵۶۸ و ۰/۳۴۹، به‌ترتیب، در کاهش دمای پوست، تمپانیک و دهانی در شرایط دمایی گرم مشاهده شد (۰/۰۵>P). اندازه‌ی اثر افزایش دمای هوا کمتر از اندازه‌ی اثر نوع جلیقه‌ی خنک‌کننده بر پاسخ‌های فیزیولوژیکی بود و نشان‌دهنده‌ی این موضوع بود که اثربخشی جلیقه‌های طراحی‌شده با افزایش دما، افزایش می‌یابد (۰/۰۵>P).
نتیجه‌گیری: به‌کارگیری جلیقه‌های خنک‌کننده‌ی نانوالیاف و بسته‌های PCM با توجه به وزن مناسب و با اندازه‌ی اثر پذیرفتنی، در حفظ ثبات دمایی بدن شاغلان کادر درمان در محیط‌های گرم مؤثر است.
ندا قاسمی، محمد حسین نبیان، حسین فلاح، مرتضی قاسمی، امیرمحمد نجفی‌پور،
دوره ۱۲، شماره ۳ - ( ۱۰-۱۴۰۳ )
چکیده
اهداف: زمین‌خوردن یکی از شایع ترین علل آسیب در سالمندان است، لذا پیشگیری و مداخله زودهنگام ضروری به نظر می رسد. با توجه به اهمیت بررسی و شناسایی عوامل موثر بر سقوط و کمبود چنین بررسی هایی، انجام این مطالعه با بررسی عوامل موثر بر سقوط در سالمندان در کشورهای در حال توسعه با تاکید بر مسایل ایمنی و ارگونومی الزامی به نظر میرسد.
روش کار: PubMed در این مطالعه مروری جستجوی نظامندی در پایگاه های الکترونیکی، Science Direct، Google Scholar صورت پذیرفت. جستجوی مقالات منتشرشده در این پایگاه ها از سال ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۴ از طریق کلیدواژگان "Fall risk factor, safety , Elderly , Fall prevention , Home safety, Safety urban، Fall به صورت مجزا و ترکیبی انجام شد.
یافته‌ها: در مجموع ۱۱۵۴ مقاله یافت شد که با ارزیابی عناوین مقالات، تعداد ۵۲۳ مقاله انتخاب شد، سپس با بررسی چکیده‌ها ۱۲۰ مقاله مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت ۵۱ مقاله که متن کامل آن‌ها در دسترس و به زبان انگلیسی بودند، انتخاب شدند. این مقالات به بررسی عوامل چندگانه موثر بر سقوط سالمندان شامل: عوامل روانی، عوامل فیزیکی و شناختی، ابزار ارگونومیک و ایمنی،آگاهی و آموزش، عوامل اجتماعی و خدمات شهری پرداختند.
نتیجه‌گیری: عوامل خطر موثر بر سقوط در سالمندان در این مطالعه با دسته بندی عوامل و عوامل بیرونی در نظر گرفته شدند. نتایج بیانگر این بودند که مطالعات اندکی برای ارزیابی عوامل چندگانه به صورت همزمان انجام شده است. لذا توصیه می شود بررسی عوامل چندگانه به صورت همزمان و با در نظر داشتن تاثیر عامل آگاهی در مطالعات بعدی صورت گیرد.
رسول همت‌جو، ابوالفضل قهرمانی، منصور محموداقباش،
دوره ۱۲، شماره ۴ - ( ۱۲-۱۴۰۳ )
چکیده
اهداف: صدا یکی از عوامل زیان‌آور مهم در اکثر صنایع و کارخانه‌ها است که شرایط محیط کاری شاغلان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. فاکتورهای زیادی مانند نوع کار و شرایط کار، سازمان‌دهی کار و ویژگی‌های فردی کارگر بر توانایی انجام کار اثر می‌گذارند. همچنین استرس شغلی صرفا تحت تاثیر ویژگی‌های فردی افراد قرار ندارد و محیط کاری استرس‌زا نیز از دلایل مهم ایجاد استرس است. در این پژوهش به بررسی ارتباط مواجهه با صدا با استرس شغلی و توانایی انجام کار شاغلان یک شرکت مواد غذایی پرداخته شد.
روش کار: پژوهش حاضر از نوع توصیفی - تحلیلی است که با مشارکت ۱۴۲ نفر از کارکنان کارخانه مواد غذایی در گروه‌های کاری مختلف انجام شد. میزان استرس شغلی با تکمیل پرسش‌نامه osipow و توانایی انجام کار بین کارکنان از طریق پرسش‌نامه شاخص توانایی انجام کار (WAI) تعیین شد. میزان مواجهه صوتی شاغلان از طریق محاسبه تراز معادل ۸ ساعته صدا انجام شد. ارتباط بین مواجهه صوتی با استرس شغلی و توانایی انجام کار از طریق آزمون‌های همبستگی پیرسون و اسپیرمن بررسی شد. برای بررسی تاثیر همزمان متغیرها از آزمون رگرسیون چندگانه و برای بررسی اختلاف میانگین متغیرهای مستقل از آزمون واریانس یک‌طرفه استفاده شد.
یافته‌ها: نتایج مطالعه نشان داد که بین مواجهه با صدا در گروه‌های مختلف کاری و سطح استرس شغلی کارکنان ارتباط مثبت و معناداری برقرار است (۰/۰۰۱>p). همچنین بین مواجهه با صدا و شاخص توانایی انجام کار رابطه منفی معناداری وجود دارد (۰/۰۰۱>p). در بررسی تاثیر همزمان متغیرها بر استرس شغلی و WAI، صدا بیشترین تاثیر را دارد. اختلاف میانگین استرس شغلی در گروه‌های شغلی معنادار نیست؛ ولی در WAI اختلاف میانگین در گروه‌های کاری تفاوت زیادی دارد.
نتیجه‌گیری: یافته‌های این مطالعه نشان داد افزایش مواجهه صوتی شاغلان می‌تواند به افزایش استرس شغلی و کاهش توانایی انجام کار شاغلان منجر شود.
علی سبحانی درگاه، محسن علی‌آبادی، رستم گل محمدی، مریم فرهادیان، محمد بابامیری، شیوا محمدجانی کومله،
دوره ۱۲، شماره ۴ - ( ۱۲-۱۴۰۳ )
چکیده
اهداف: هدف مطالعه حاضر بررسی تأثیر صدای زمینه تونال و گفتار بر روی پارامترهای نوروفیزیولوژیک و آزار صوتی درک‌شده ازسوی افراد با توجه به ویژگی‌های شخصیتی آنان است.
روش کار: در این مطالعه تجربی ۲۵ نفر از دانشجویان مرد در یک محیط آزمایشگاهی شبیه‌سازی‌شده در ۴ سناریوی مواجهه با صدای تونال، گفتار و صدای باند پهن به‌عنوان سناریوی مرجع قرار گرفتند. میزان شاخص LF/HF و پاسخ الکتریکی پوست قبل و حین مواجهه با صدا ثبت شد. میزان آزار صوتی افراد در آخر هر جلسه آزمایش توسط پرسش‌نامه آزار صوتی طبق استاندارد ISO ۱۵۶۶۶ تعیین گردید.
یافته‌ها: نتایج آنالیز واریانس با اندازه‌گیری مکرّر نشان داد که اختلاف بین مقادیر شاخص‌های نوروفیزیولوژیک و آزار صوتی در سناریوهای مختلف مواجهه با صدا معنادار بوده است (۰/۰۵>P). تأثیر سطوح مختلف صدای تونال بر روی پاسخ الکتریکی پوست و آزار صوتی معنادار بوده است (۰/۰۵>P). همچنین، تأثیر تراز صدای ۶۵ دسی‌بل تونال و ۵۵ دسی‌بل گفتار بر روی شاخص LF/HF معنادار گزارش شده است (۰/۰۵>P). اندازه اثر ۹۱۹/۱ در مواجهه با تراز صدای ۶۵ دسی‌بل تونال نیز نسبت به دیگر سناریوهای مواجهه با صدا برای متغیّر آزار صوتی بیشترین مقدار را دارا بوده است.
نتیجه‌گیری: مواجهه با سطوح مختلف صدای تونال و گفتار به اختلال در پارامترهای نوروفیزیولوژیک افراد منجر می‌شود و می‌تواند باعث آزار صوتی افراد با درنظر گرفتن برخی خصوصیات فردی و ویژگی‌های شخصیتی آنان شود.
