آدرس ایمیل خود را وارد نمایید
ثبت
پیام خود را بنویسید
دوره 7، شماره 1 - ( فصلنامه تخصصی انجمن ارگونومی و مهندسی عوامل انسانی ایران 1398 )
جلد 7 شماره 1 صفحات 53-45 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Alimohammad I, Pourbabaki R, Rahmani K, Souri M, Ahmadi Kanrash F. The Effect of Smoking on Cognitive Performance of Workers in the Automotive Industry. Iran J Ergon 2019; 7 (1) :45-53
URL: http://journal.iehfs.ir/article-1-589-fa.html
URL: http://journal.iehfs.ir/article-1-589-fa.html
علیمحمدی ایرج، پوربابکی رضا، رحمانی کاظم، سوری مهرداد، احمدی کانرش فخرالدین. بررسی تأثیر سیگار بر عملکرد شناختی کارگران در یک صنعت خودروسازی. مجله ارگونومی. 1398; 7 (1) :45-53
ایرج علیمحمدی1 
، رضا پوربابکی2 ، کاظم رحمانی3 ، مهرداد سوری4 ، فخرالدین احمدی کانرش* 5
، رضا پوربابکی2 ، کاظم رحمانی3 ، مهرداد سوری4 ، فخرالدین احمدی کانرش* 5
1- دانشیار، گروه مهندسی بهداشت حرفه‌ای، دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران
2- دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه مهندسی بهداشت حرفه‌ای، دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران
3- دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه اپیدمیولوژی و آمار زیستی، دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران
4- دانشجوی کارشناسی، گروه مهندسی بهداشت حرفه‌ای، دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران
5- دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه مهندسی بهداشت حرفه‌ای، دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران ، f_ahmadi1367@yahoo.com
2- دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه مهندسی بهداشت حرفه‌ای، دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران
3- دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه اپیدمیولوژی و آمار زیستی، دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران
4- دانشجوی کارشناسی، گروه مهندسی بهداشت حرفه‌ای، دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران
5- دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه مهندسی بهداشت حرفه‌ای، دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران ، f_ahmadi1367@yahoo.com
متن کامل [PDF 419 kb]
(11261 دریافت)
| چکیده (HTML) (7839 مشاهده)
سیگار و مواد نیکوتین دار از مهم‌ترین علل مرگ و میر زودرس و رفتارهای پرخطری است که بیماری‌های مزمن، مانند بیماری قلبی، را در سراسر جهان در بر می‌گیرد. در عین حال از قابل‌اجتناب‌ترین این عوامل محسوب می‌شود. بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی در ایران 41/7% افراد در منزل و 50/6% در خارج از منزل، شامل محیط‌های کاری، در معرض دود سیگار هستند ]1[. از آن‌جا که مصرف سیگار ارتباط نزدیکی با از دست رفتن سال‌های توام با سلامتی در افراد دارد ]2، 3[، می‌توان به کیفیت زندگی افراد سیگاری به عنوان عاملی که تحت تأثیر مصرف سیگار قرار می‌گیرد توجه کرد. کیفیت زندگی به همه جنبه‌های بهزیستی افراد اعم از جنبه‌های روانی، اجتماعی و جسمانی اطلاق می‌شود و منحصراً به نبود بیماری یا ضعف اطلاق نمی‌شود ]4[. مصرف سیگار و وابستگی به نیکوتین فرد را مستعد شرایط ناتوان‌کننده و بیماری می‌کند و لذا میزان بیماری و مرگ و میر را در افراد سیگاری افزایش می‌دهد ]4[. در این راستا پژوهش‌های مقطعی نشان داده‌اند که افراد سیگاری از نظر سلامت روانی ـ جسمی در سطح پایین‌تری از غیر‌سیگاری‌ها قرار دارند ]5[. همچنین سیگاری‌ها از نظر عملکرد جسمانی در سطح پایین‌تری هستند ]6[ و در کارکرد اجتماعی، خانوادگی و شغلی نقص بیشتری را نشان می‌دهند ]7[.
اعتیاد به مواد در انسان به عنوان فرایندی پیچیده در مغز او در نظر گرفته می‌شود. فرضیه‌ای که اخیراً مطرح شده به رابطه بین سوء مصرف مواد و نیکوتین و تأثیر آن بر عملکردهای مختلف شناختی و انعطاف‌پذیری‌های ذهنی پرداخته است ]10-8[. به‌طوری‌که پژوهش‌های مختلف در این زمینه ثابت کرده‌اند که اعتیاد به سیگار و سایر مواد نیکوتین‌دار به عملکردهای شناختی از جمله عملکردهای اجرایی آسیب می‌رساند ]9[. عملکردهای اجرایی ـ شناختی و انعطاف‌پذیری‌های ذهنی مربوط به نواحی پیشانی مغز است. کارکردهای اجرایی ـ شناختی به‌طور عمده با لوب پیشانی مغز مدیریت می‌شود و به کشف تازگی، برنامه‌ریزی، راهبرد، پایش کارایی، استفاده از پس‌خوراندها برای تعدیل پاسخ، گوش به زنگی، تمرکز و مهار اطلاعات غیرمرتبط با تکلیف منجر می‌شود ]12 ،11[.
عملکردهای شناختی و کارکردهای اجرایی نقش برجسته‌ای در مهارت‌ها و فعالیت‌های برنامه‌ریزی، خطاها، حافظه کاری، کنترل هیجان و تمرکز ایفا می‌کند. چون کارکردهای اجرایی به‌طور عمده با لوب پیشانی مغز مدیریت می‌شود این یافته‌ها از این فرضیه که افراد سیگاری ممکن است نقایصی در کارکردهای اجرایی ـ شناختی داشته باشند حمایت می‌کند]13[. در همین راستا پژوهش‌هایی که کارکردهای اجرایی و عملکردهای شناختی مصرف‌کنندگان مواد خصوصاً سیگار را بررسی کرده‌اند نشان می‌دهد که مواد نیکوتین‌دار، مانند سیگار، به اختلال در عملکردهای اجرایی از جمله حافظه کاری و انعطافپذیری شناختی و افزایش خطاهای انسانی در محیط‌های کاری و شغلی، که نیازمند تمرکز و هوشیاری کامل است، منجر می‌شود]15 ،14[. پژوهش‌های مختلف به تأثیر سیگار بر عملکردهای شناختی و کارکردهای مغزی در سنین و مراحل مختلف زندگی، مانند آنچه در مورد بیماری‌های دمانس و آلزایمر که مرتبط با مصرف سیگار است، تأکید کرد‌اند]16[. تأثیر سیگار بر عملکرد پیوسته ذهنی و انعطاف‌پذیری‌های مغزی در افراد شاغل در محیط‌های کاری، از جمله سالن‌های رنگ و پولیش در صنعت خودروسازی که نیازمند تمرکز، دقت و توجه دیداری برای جلوگیری از خطاهای انسانی، کاهش کیفیت در تولید و افت بهروری در سازمان است، اهمیت بسیار دارد. با وجود سیگاری بودن تعدادی از افراد در بخش‌های ذکر‌شده این پژوهش برای بررسی اثرات سیگار بر کارکردهای مغزی و انعطاف‌پذیری‌های ذهنی افراد شاغل در سالن‌های رنگ و پولیش در صنعت خودرو سازی طراحی شده است.
1. افراد پژوهش
این پژوهش مورد ـ شاهدی غیر‌همسان‌شده در 280 نفر از کارگران (100 نفر گروه مورد و 180 نفر گروه شاهد) شاغل در کارخانه خودروسازی است که اثرات سیگار بر عملکردهای ذهنی، شناختی و همچنین انعطاف‌پذیری‌های ذهنی کارگران را بررسی می‌کند. افراد شرکت‌کننده در این پژوهش از سالن‌های رنگ در مواجهه با تراز شدت صوت 82 تا 88 دسی‌بل انتخاب شدند. برای محاسبه میزان مواجهه شغلی افراد بر حسب تراز معادل 8ساعته در هر گروه شغلی بر اساس استاندارد (9612:2009ISO ) از دستگاه Testo مدل 815CEL- ساخت کشور آلمان با دقت 0/5 دسی‌بل و توانایی اندازه‌گیری در شبکه A و تحت کالیبراسیون با کالیبراتور ضمیمه مدل 90/942/ Testo IEC کلاس دو به شدت ۱۱۴ دسی‌بل در فرکانس یک کیلو‌هرتز استفاده شد. در ابتدای پژوهش از همه افراد گروه مورد و شاهد رضایت آگاهانه کسب شد و افرادی که به ادامه پژوهش تمایل داشتند تحت آزمون‌های روان‌شناختی و ذهنی قرار گرفتند. گروه مورد از بین افرادی که حاضر به شرکت در پژوهش بودند و سیگار مصرف می‌کردند انتخاب شد و سعی بر این بود که فراوانی کارگران در هر‌یک از بخش‌های کارخانه به‌طور تصادفی انتخاب شود. افراد گروه شاهد که در مواجهه با مصرف سیگار نبودند نیز از قسمت‌هایی از کارخانه که گروه مورد از آن‌جا انتخاب شده بود به صورت تصادفی انتخاب و تحت آزمون‌های شناختی قرار گرفتند. معیارهای مهم برای انتخاب شاهدها نیز شامل نداشتن سابقه سیگار کشیدن حداقل مدت 2 سال گذشته، مبتلا نبودن به بیماری‌های مغزی، جسمی و ذهنی، نداشتن سابقه اعتیاد بود. برای بررسی عملکرد شناختی و انعطافپذیری ذهنی کارگران از 3 آزمون روان‌شناختی استروپ، برج لندن و آزمون عملکرد پیوسته استفاده شد. تست‌های شناختی در اتاق کنترل در بخشی از سالن که به صورت آکوستیک بود انجام شد. در این بررسی، برای جلوگیری از اختلال در فرایند کار، افراد در گروههای دو‌نفره به اتاق کنترل دعوت شدند و در اجرای آزمون‌های شناختی شرکت کردند. حجم نمونه به صورت تصادفی ساده انجام شد که شامل همه کارگران شاغل در قسمت سالن رنگ‌آمیزی کارخانه خودروسازی بودند و افراد بر اساس سیگاری بودن و نبودن به دو گروه تقسیم شدند و تحت آزمون‌های روان‌شناختی قرار گرفتند.
2. آزمون‌های شناختی
آزمون عملکرد پیوسته
مهم‌ترین تست برای بررسی عملکرد شناختی و توجه پایدار افراد آزمون عملکرد پیوسته است. نتایج پژوهش‌ها روایی و پایایی مناسب این آزمون را در گروههای مختلف نشان می‌دهد «19-17». این آزمون نیازمند حفظ توجه هنگام انجام یک تکلیف مدام و بازداری پاسخ‌های تکانشی است. در این آزمون آزمودنی باید یک هدف مشخص را از بین اهدافی که روی صفحه کامپیوتر با فاصله زمانی مشخص ارائه می‌شود شناسایی کند. این آزمون برای ارزیابی توجه و تکانش‌گری استفاده می‌شود. در این آزمون دونوع خطای حذف و خطای ارتکاب نمره‌گذاری می‌شود «19» (شکل 1).
تست کامپیوتری استروپ
تست کامپیوتری استروپ اولین بار توسط Stroop در سال 1935 برای ارزیابی توجه انتخابی و انعطاف پذیری شناختی طراحی شد ]20[. این آزمون از دو مرحله تشکیل شده است. مرحله اول از آزمودنی خواسته می‌شود تا با فشار دکمه منطبق با رنگ دایره‌ای که روی صفحه نمایش می‌بیند پاسخ دهد (دایره در چهار‌رنگ قرمز، آبی، زرد و سبز نشان داده شده است). هدف این مرحله نحوه انجام آزمون به صورت آزمایشی است و در نتیجه نهایی تأثیر نخواهد داشت. مرحله دوم اجرای آزمون است. در این مرحله 48 کلمه رنگی همخوان و 48 کلمه رنگی ناهمخوان با رنگ‌های قرمز، آبی، زرد و سبز به آزمودنی به صورت تصادفی و متوالی نشان داده می‌شود (شکل 2). منظور از کلمه همخوان یکسان بودن رنگ کلمه با معنای کلمه و کلمه ناهمخوان متفاوت بودن رنگ کلمه با معنای کلمه است. همچنین پژوهش‌های مختلف اعتبار این آزمون را 0/83 درصد گزارش کرده‌اند ]17[ (شکل 2).
آزمون برج لندن
این آزمون اولین بار توسط Shallice در سال 1982 طراحی شد و یکی از ابزارهای مهم برای اندازه‌گیری کارکردهای اجرایی مغز، برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی است. هدف آزمون این است که آزمودنی از حداکثر توانایی خود استفاده کند و به‌سرعت بهترین عملکرد را به دست آورد. آزمونگر به آزمودنی توضیح می‌دهد که این یک آزمون حل مسئله است و در این آزمون شما باید با حرکت دادن توپ‌های رنگی (سبز، آبی، قرمز) و قرار دادن آن‌ها در جای مناسب با حداقل حرکات لازم شکل نمونه را درست کنید. سپس به آزمودنی گفته می‌شود که به شما دوازده مسئله مانند مثال داده می‌شود و باید با حداقل حرکات لازم شکل نمونه را درست کنید. پایایی این آزمون را نیز پژوهش‌های مختلف 0/79 درصد گزارش کرده‌اند «17» (شکل 3).
3. روش‌های آماری
آزمون‌های آماری استفاده‌شده شامل آمار توصیفی و تحلیلی بود که بخش آمار توصیفی شامل شاخص‌های مرکزی و پراکندگی و در بخش آمار تحلیلی با توجه به رویکرد پژوهش (مورد ـ شاهدی) از رگرسیون لجستیک تک‌متغیره (Univariate) و چند‌متغیره (Multivariate) استفاده شد. تجزیه‌و‌تحلیل آماری با استفاده از نرم‌افزار Stata نسخه 12 ساخت کشورامریکا، انجام و سطح معنی‌داری در همه آزمون‌ها کمتر از 0/05 در نظر گرفته شد.
در این پژوهش میانگین سنی گروه مورد (3/700) 36/02 سال و گروه شاهد (3/650) 36/25 سال بود. گروه مورد و شاهد اختلاف معنی‌داری در میزان سنی نداشتند (0/589=P). از نظر تأهل نیز 9 درصد از افراد مجرد و 90 درصد متأهل بودند. از نظر سطوح تحصیلات نیز اکثر افراد (46%) دیپلم داشتند و فقط 22/860 درصد از افراد لیسانس و بالاتر بودند. میانگین سابقه کاری افراد نیز 14/96 سال بود که دو گروه مورد (15 سال) و شاهد (14/920 سال) از نظر میانگین سال‌های سابقه کاری اختلاف معنی‌داری وجود نداشت (0/753=P).
بین سطوح دانش و نگرش کارگران شاغل در صنعت خودروسازی با خطر استعمال سیگار و مواد دخانی نیکوتین‌دار رابطه معنی‌داری وجود دارد. به‌طوری‌که سطوح بالای دانش و نگرش در مقایسه با سطوح پایین ریسک کمی (عامل محافظتی) برای مصرف و استعمال مواد دخانی نیکوتین‌دار دارد (0/274, OR=0/010<P) (جدول 1). از نظر وضعیت تأهل نیز بیشتر افراد متأهل سیگاری بودند، ولی با‌این‌حال اختلافی از نظر آماری بین وضعیت سیگاری بودن و تأهل افراد مشاهده نشد (1/780, OR=0/142=P). سایر اطلاعات زمینه‌ای و دموگرافیک در جدول 1 آمده است.
نتایج آزمون برج لندن به‌خوبی نشان می‌دهد که مصرف سیگار در گروه مورد ارتباطی با زمان آزمایش ندارد و دو گروه اختلافی در مدت زمان آزمایش ندارند (1/002, OR=0/156=P). سایر مؤلفه‌ها همچون زمان تأخیر که تأخیر زمانی آزمودنی‌ها را در انجام آزمایش نشان می‌دهد نیز با استعمال سیگار ارتباط معنی‌داری ندارد (1/005, OR=0/285=P) (جدول 2). همچنین تعداد خطایی که آزمودنی‌ها در این آزمون مرتکب می‌شوند تحت مؤلفه تعداد خطا نام‌گذاری شد که ارتباطی با مصرف سیگار در گروه مورد نسبت به شاهد ندارد (1/060, OR=0/397=P). نتایج حاصل از آزمون برج لندن با مصرف سیگار نشان می‌دهد که بین امتیاز آزمون با وضعیت سیگاری بودن افراد ارتباط آماری معنی‌داری وجود دارد. به‌طوری‌که افراد گروه مورد امتیاز آزمون کمتری از گروه شاهد داشتند (0/903, OR=0/010<P) که این می‌تواند به دلیل برخورداری افراد از همه عوامل مؤثر بر فاکتورهای شناختی مانند زمان آزمایش، تأخیر و خطاها باشد و این عوامل به‌تنهایی برای این ارتباط کافی به نظر نمی‌رسد.
مؤلفه‌های آزمون استروپ نیز - مانند شاخص تعداد پاسخ صحیح همخوان، زمان پاسخ همخوان و ناهمخوان و همچنین زمان تداخل- ارتباط معنی‌داری با مصرف سیگار در گروه مورد دارد. افراد گروه مورد، که در مواجهه با مصرف سیگار بودند، از گروه شاهد شانس بیشتری در دادن پاسخ صحیح به اشکال همخوان این آزمون دارند. به‌طوری‌که مصرف سیگار در این افراد فعالیت‌های سایکوموتور و سایر واکنش‌های مغزی مرتبط با هوشیاری و تمرکز را تحریک می‌کند و به کارکرد بیشتر، البته با سرعت پایین‌تر، افراد در فعالیت‌های مشابه کاری، مانند اشکال همخوان، در این آزمون منجر می‌شود (2/030, OR=0/016<P). سرعت زمان واکنش و تحرک به ایجاد یک واکنش پاسخی در افراد سیگاری در دو بخش اشکال همخوان (1/005, OR=0/001<P) و ناهمخوان (1/004, OR=0/001<P) (جدول 3) ارتباط معنی‌داری دارد که کندی عملکرد واکنش‌های مغزی مرتبط و نیازمند به سرعت را در افراد سیگاری نشان می‌دهد (هر‌چند که قدرت این ارتباط ضعیف و پایین است، ولی فواصل اطمینان بسیار کوچک دارد).
این پژوهش که با هدف بررسی اثرات مصرف سیگار بر عملکردهای ذهنی و شناختی و توجه پایدار کارگران شاغل در کارخانه صنعتی خودروسازی انجام شده به‌خوبی ارتباط بین مصرف سیگار و عملکردهای ذهنی کارگران را نشان می‌دهد. شواهد این پژوهش تأثیر‌گذاری مهم و غیر‌قابل‌انکار سیگار بر واکنش‌های مغزی و تصمیم‌های فردی کارگران شاغل را نشان می‌دهد. کنش‌های مغزی و فعالیت‌های ذهنی در محیط‌های کاری تحت تأثیر عوامل محیطی مانند نور، صدا و دماست. پژوهش‌های گوناگون اثرات سیگار و مواد نیکوتین‌دار را بر عملکردهای ذهنی و مغزی در گروههای مختلف سنی و جنسی بررسی کرده که نتایج متفاوتی داشته‌اند ]21 ،14[. پژوهش‌ها در این زمینه نشان می‌دهد که مواجهه با صدا و مصرف سیگار و مواد نیکوتین‌دار عملکردهای ذهنی را، مانند آنچه که نتایج آزمون برج لندن (TOL) در این پژوهش نشان می‌دهد، کاهش می‌دهد و یک ارتباط دوز ـ پاسخ قوی بین مقدار سیگار مصرفی و کارکردهای ذهنی وجود دارد ]22 ،10[. در این پژوهش مؤلفه‌های آزمون برج لندن (TOL)، مانند زمان آزمایش، زمان تأخیر و تعداد خطاها، ارتباط معنی‌داری با وضعیت سیگاری بودن افراد ندارد، ولی با‌این‌حال امتیاز آزمون ارتباط معنی‌داری با وضعیت سیگاری بودن دارد که دلیل این امر را می‌توان ناکافی بودن مؤلفه‌های زمان آزمایش، زمان تأخیر و تعداد خطاهای آزمون برج لندن دانست.
همچنین ارتباط بین مصرف سیگار و عملکردهای ذهنی به این‌جا ختم نمی‌شود و در واقع سیگار یک ریسک فاکتور قوی برای شرایطی است که در مواجهه مزمن با آن، در سالیان متمادی، مشکلات ذهنی و عقلی رخ خواهد داد که از آن جمله می‌توان به زوال عقل و یا دمانس اشاره کرد ]23[. لذا پیشگیری و کنترل عوامل مهم اثرگذار در میانسالی و در موقعیت‌های مختلف اجتماعی، مانند موقعیت‌های شغلی که نیازمند کارکرد بالای کنش‌های مغزی است، می‌تواند از به وجود آمدن چنین آسیب‌هایی در سال‌های کهنسالی جلوگیری کرد ]24[.
نقش تمرکز در رابطه با میزان زمان واکنش و پاسخ فرد از مهم‌ترین مؤلفه‌هایی است که در این پژوهش می‌توان به آن اشاره کرد. در خصوص اثرات میزان زمان واکنش و پاسخ فرد می‌توان به‌خوبی مشاهده کرد که افراد گروه کنترل میانگین مدت زمان واکنش پایین‌تری دارند که بیشتر این امر به دلیل تداخل تمرکز از کانال پاسخ‌های فیزیولوژیکی به مواد نیکوتینی در بدن است که در گروه مورد این تداخل مدت زمان واکنش و پاسخگویی را افزایش می‌دهد. افزایش زمان واکنش افراد با افزایش دریافت پاسخ‌های صحیح همراه است.
عملکردهای ذهنی و فعالیت‌های مغزی متأثر از سرعت سایکوموتور و انعطاف‌پذیری‌های ذهنی است که ناشی از اختلالات و آسیب‌های مویرگ‌های قشر مغز است. به‌طوری‌که مکانیسم عروقی در رابطه با مصرف سیگار به تغییر جریان خون عروقی و تغییر فیزیولوژی اندام‌ها، از جمله مغز، منجر می‌شود. به‌طوری‌که ارتباط بین این مکانسیم سیگار در بیماران دچار سکته مغزی و زوال عقل از طریق تأثیر‌گذاری سیگار بر سیستم عروقی به‌خوبی مشخص شده است «28-25».
پژوهشKalmijn و همکاران که اثرات سیگار را بر عملکردهای مغزی بررسی کرده‌اند نشان می‌دهد که سرعت فعالیت‌های مغزی و کنش‌های فردی در افراد سیگاری از غیر‌سیگاری‌ها به‌نحو محسوسی کمتر است و اثرات فیزیولوژیکی نیکوتین را بر سیستم عروقی قشر مغز نشان می‌دهد. نتایج این پژوهش این شواهد را مبنی بر کاهش سرعت عملکردهای ذهنی تأیید می‌کند ]14[. Ahmadi و همکاران نیز در پژوهش خود که کارکردهای شناختی اجرایی مغز را در مردهای سیگاری و غیر‌سیگاری بررسی کرده‌اند به‌خوبی نشان می‌دهد که بین دو گروه مردان سیگاری و غیر‌سیگاری از نظر کارکردهای شناختی اجرایی مغز در آزمون‌های ردیابی و فراخنای اعداد وکسلر ارتباط معنی‌داری وجود دارد ]22[. همچنین نتایج پژوهش‌ها به‌خوبی نشان می‌دهد که سوء‌مصرف مواد به اختلال در عملکردهای اجرایی از جمله حافظه کاری و انعطافپذیری شناختی منجر می‌شود. به‌طوری‌که Sabia و همکاران تأیید کرده‌اند افرادی که به‌طور مدام سیگار مصرف می‌کنند کاهش شدیدی در عملکردهای شناختی نشان می‌دهند ]9[.
در این پژوهش طبق این مکانسیم مغزی ـ عروقی افراد در مواجهه و استعمال سیگار کنش‌های فردی و عملکردهای سایکوموتور متفاوتی دارند که تحت تأثیر نیکوتین سیگار است و به تداخل تمرکز، کاهش دقت کاری، افزایش خطاهای کاری و همچنین ناتوانی در تصمیم‌گیری به‌موقع در موقعیت‌های مهم شغلی منجر می‌شود. در این پژوهش مؤلفه‌های تعداد پاسخ‌های صحیح و همچنین زمان پاسخگویی به سؤالات در آزمون‌ها به‌خوبی این نکته را تأیید می‌کنند که عملکردهای سایکوموتور در مواجهه با نیکوتین سیگار در گروه مورد نسبت به شاهد دستخوش تغییرات می‌شود.
از جمله محدودیت‌های این پژوهش می‌توان به محدود بودن نتایج در مردان اشاره کرد. با توجه به این‌که همه کارگران شاغل در صنعت خودروسازی مرد هستند امکان بررسی زنان در این پژوهش وجود نداشت. همچنین در این پژوهش همسان‌سازی افراد در دو گروه مورد و شاهد که به افزایش قدرت پژوهش و از بین بردن متغیرهای مخدوش‌کننده کمک می‌کند صورت نگرفت که انجام پژوهش‌های بیشتر در این خصوص نیز پیشنهاد می‌شود.
به طور‌کلی می‌توان نتیجه‌گیری کرد که سیگار اثرات مستقیمی بر سیستم عملکرد ذهنی کارگران دارد و استعمال سیگار و مواد نیکوتین‌دار به نحو محسوسی عملکردهای ذهنی و فکری کارگران را کاهش می‌دهد و همچنین بر اساس آزمون‌های روان‌شناختی افراد سیگاری از تداخل تمرکز و دقت کاری رنج می‌برند. بر اساس نتایج آزمون‌های استروپ و عملکرد پیوسته افراد سیگاری سرعت پایینی در پردازش مغزی هنگام تصمیم‌گیری دارند و در انجام تصمیم‌گیری به موقع مغزی دچار ضعف بودند.
پژوهشگران کمال تشکر و قدردانی خود را از معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی ایران و کارخانه خودروسازی شهر تهران برای کمک به رسیدن به نتایج این پژوهش اعلام می‌کنند.
بین نویسندگان هیچ‌گونه تعارضی در منافع وجود ندارد.
متن کامل: (4922 مشاهده)
مقدمه
سیگار و مواد نیکوتین دار از مهم‌ترین علل مرگ و میر زودرس و رفتارهای پرخطری است که بیماری‌های مزمن، مانند بیماری قلبی، را در سراسر جهان در بر می‌گیرد. در عین حال از قابل‌اجتناب‌ترین این عوامل محسوب می‌شود. بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی در ایران 41/7% افراد در منزل و 50/6% در خارج از منزل، شامل محیط‌های کاری، در معرض دود سیگار هستند ]1[. از آن‌جا که مصرف سیگار ارتباط نزدیکی با از دست رفتن سال‌های توام با سلامتی در افراد دارد ]2، 3[، می‌توان به کیفیت زندگی افراد سیگاری به عنوان عاملی که تحت تأثیر مصرف سیگار قرار می‌گیرد توجه کرد. کیفیت زندگی به همه جنبه‌های بهزیستی افراد اعم از جنبه‌های روانی، اجتماعی و جسمانی اطلاق می‌شود و منحصراً به نبود بیماری یا ضعف اطلاق نمی‌شود ]4[. مصرف سیگار و وابستگی به نیکوتین فرد را مستعد شرایط ناتوان‌کننده و بیماری می‌کند و لذا میزان بیماری و مرگ و میر را در افراد سیگاری افزایش می‌دهد ]4[. در این راستا پژوهش‌های مقطعی نشان داده‌اند که افراد سیگاری از نظر سلامت روانی ـ جسمی در سطح پایین‌تری از غیر‌سیگاری‌ها قرار دارند ]5[. همچنین سیگاری‌ها از نظر عملکرد جسمانی در سطح پایین‌تری هستند ]6[ و در کارکرد اجتماعی، خانوادگی و شغلی نقص بیشتری را نشان می‌دهند ]7[.
اعتیاد به مواد در انسان به عنوان فرایندی پیچیده در مغز او در نظر گرفته می‌شود. فرضیه‌ای که اخیراً مطرح شده به رابطه بین سوء مصرف مواد و نیکوتین و تأثیر آن بر عملکردهای مختلف شناختی و انعطاف‌پذیری‌های ذهنی پرداخته است ]10-8[. به‌طوری‌که پژوهش‌های مختلف در این زمینه ثابت کرده‌اند که اعتیاد به سیگار و سایر مواد نیکوتین‌دار به عملکردهای شناختی از جمله عملکردهای اجرایی آسیب می‌رساند ]9[. عملکردهای اجرایی ـ شناختی و انعطاف‌پذیری‌های ذهنی مربوط به نواحی پیشانی مغز است. کارکردهای اجرایی ـ شناختی به‌طور عمده با لوب پیشانی مغز مدیریت می‌شود و به کشف تازگی، برنامه‌ریزی، راهبرد، پایش کارایی، استفاده از پس‌خوراندها برای تعدیل پاسخ، گوش به زنگی، تمرکز و مهار اطلاعات غیرمرتبط با تکلیف منجر می‌شود ]12 ،11[.
عملکردهای شناختی و کارکردهای اجرایی نقش برجسته‌ای در مهارت‌ها و فعالیت‌های برنامه‌ریزی، خطاها، حافظه کاری، کنترل هیجان و تمرکز ایفا می‌کند. چون کارکردهای اجرایی به‌طور عمده با لوب پیشانی مغز مدیریت می‌شود این یافته‌ها از این فرضیه که افراد سیگاری ممکن است نقایصی در کارکردهای اجرایی ـ شناختی داشته باشند حمایت می‌کند]13[. در همین راستا پژوهش‌هایی که کارکردهای اجرایی و عملکردهای شناختی مصرف‌کنندگان مواد خصوصاً سیگار را بررسی کرده‌اند نشان می‌دهد که مواد نیکوتین‌دار، مانند سیگار، به اختلال در عملکردهای اجرایی از جمله حافظه کاری و انعطافپذیری شناختی و افزایش خطاهای انسانی در محیط‌های کاری و شغلی، که نیازمند تمرکز و هوشیاری کامل است، منجر می‌شود]15 ،14[. پژوهش‌های مختلف به تأثیر سیگار بر عملکردهای شناختی و کارکردهای مغزی در سنین و مراحل مختلف زندگی، مانند آنچه در مورد بیماری‌های دمانس و آلزایمر که مرتبط با مصرف سیگار است، تأکید کرد‌اند]16[. تأثیر سیگار بر عملکرد پیوسته ذهنی و انعطاف‌پذیری‌های مغزی در افراد شاغل در محیط‌های کاری، از جمله سالن‌های رنگ و پولیش در صنعت خودروسازی که نیازمند تمرکز، دقت و توجه دیداری برای جلوگیری از خطاهای انسانی، کاهش کیفیت در تولید و افت بهروری در سازمان است، اهمیت بسیار دارد. با وجود سیگاری بودن تعدادی از افراد در بخش‌های ذکر‌شده این پژوهش برای بررسی اثرات سیگار بر کارکردهای مغزی و انعطاف‌پذیری‌های ذهنی افراد شاغل در سالن‌های رنگ و پولیش در صنعت خودرو سازی طراحی شده است.
روش بررسی
1. افراد پژوهش
این پژوهش مورد ـ شاهدی غیر‌همسان‌شده در 280 نفر از کارگران (100 نفر گروه مورد و 180 نفر گروه شاهد) شاغل در کارخانه خودروسازی است که اثرات سیگار بر عملکردهای ذهنی، شناختی و همچنین انعطاف‌پذیری‌های ذهنی کارگران را بررسی می‌کند. افراد شرکت‌کننده در این پژوهش از سالن‌های رنگ در مواجهه با تراز شدت صوت 82 تا 88 دسی‌بل انتخاب شدند. برای محاسبه میزان مواجهه شغلی افراد بر حسب تراز معادل 8ساعته در هر گروه شغلی بر اساس استاندارد (9612:2009ISO ) از دستگاه Testo مدل 815CEL- ساخت کشور آلمان با دقت 0/5 دسی‌بل و توانایی اندازه‌گیری در شبکه A و تحت کالیبراسیون با کالیبراتور ضمیمه مدل 90/942/ Testo IEC کلاس دو به شدت ۱۱۴ دسی‌بل در فرکانس یک کیلو‌هرتز استفاده شد. در ابتدای پژوهش از همه افراد گروه مورد و شاهد رضایت آگاهانه کسب شد و افرادی که به ادامه پژوهش تمایل داشتند تحت آزمون‌های روان‌شناختی و ذهنی قرار گرفتند. گروه مورد از بین افرادی که حاضر به شرکت در پژوهش بودند و سیگار مصرف می‌کردند انتخاب شد و سعی بر این بود که فراوانی کارگران در هر‌یک از بخش‌های کارخانه به‌طور تصادفی انتخاب شود. افراد گروه شاهد که در مواجهه با مصرف سیگار نبودند نیز از قسمت‌هایی از کارخانه که گروه مورد از آن‌جا انتخاب شده بود به صورت تصادفی انتخاب و تحت آزمون‌های شناختی قرار گرفتند. معیارهای مهم برای انتخاب شاهدها نیز شامل نداشتن سابقه سیگار کشیدن حداقل مدت 2 سال گذشته، مبتلا نبودن به بیماری‌های مغزی، جسمی و ذهنی، نداشتن سابقه اعتیاد بود. برای بررسی عملکرد شناختی و انعطافپذیری ذهنی کارگران از 3 آزمون روان‌شناختی استروپ، برج لندن و آزمون عملکرد پیوسته استفاده شد. تست‌های شناختی در اتاق کنترل در بخشی از سالن که به صورت آکوستیک بود انجام شد. در این بررسی، برای جلوگیری از اختلال در فرایند کار، افراد در گروههای دو‌نفره به اتاق کنترل دعوت شدند و در اجرای آزمون‌های شناختی شرکت کردند. حجم نمونه به صورت تصادفی ساده انجام شد که شامل همه کارگران شاغل در قسمت سالن رنگ‌آمیزی کارخانه خودروسازی بودند و افراد بر اساس سیگاری بودن و نبودن به دو گروه تقسیم شدند و تحت آزمون‌های روان‌شناختی قرار گرفتند.
2. آزمون‌های شناختی
آزمون عملکرد پیوسته
مهم‌ترین تست برای بررسی عملکرد شناختی و توجه پایدار افراد آزمون عملکرد پیوسته است. نتایج پژوهش‌ها روایی و پایایی مناسب این آزمون را در گروههای مختلف نشان می‌دهد «19-17». این آزمون نیازمند حفظ توجه هنگام انجام یک تکلیف مدام و بازداری پاسخ‌های تکانشی است. در این آزمون آزمودنی باید یک هدف مشخص را از بین اهدافی که روی صفحه کامپیوتر با فاصله زمانی مشخص ارائه می‌شود شناسایی کند. این آزمون برای ارزیابی توجه و تکانش‌گری استفاده می‌شود. در این آزمون دونوع خطای حذف و خطای ارتکاب نمره‌گذاری می‌شود «19» (شکل 1).
شکل 1. آزمون عملکرد پیوسته
تست کامپیوتری استروپ
تست کامپیوتری استروپ اولین بار توسط Stroop در سال 1935 برای ارزیابی توجه انتخابی و انعطاف پذیری شناختی طراحی شد ]20[. این آزمون از دو مرحله تشکیل شده است. مرحله اول از آزمودنی خواسته می‌شود تا با فشار دکمه منطبق با رنگ دایره‌ای که روی صفحه نمایش می‌بیند پاسخ دهد (دایره در چهار‌رنگ قرمز، آبی، زرد و سبز نشان داده شده است). هدف این مرحله نحوه انجام آزمون به صورت آزمایشی است و در نتیجه نهایی تأثیر نخواهد داشت. مرحله دوم اجرای آزمون است. در این مرحله 48 کلمه رنگی همخوان و 48 کلمه رنگی ناهمخوان با رنگ‌های قرمز، آبی، زرد و سبز به آزمودنی به صورت تصادفی و متوالی نشان داده می‌شود (شکل 2). منظور از کلمه همخوان یکسان بودن رنگ کلمه با معنای کلمه و کلمه ناهمخوان متفاوت بودن رنگ کلمه با معنای کلمه است. همچنین پژوهش‌های مختلف اعتبار این آزمون را 0/83 درصد گزارش کرده‌اند ]17[ (شکل 2).
شکل 2. آزمون استروپ
آزمون برج لندن
این آزمون اولین بار توسط Shallice در سال 1982 طراحی شد و یکی از ابزارهای مهم برای اندازه‌گیری کارکردهای اجرایی مغز، برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی است. هدف آزمون این است که آزمودنی از حداکثر توانایی خود استفاده کند و به‌سرعت بهترین عملکرد را به دست آورد. آزمونگر به آزمودنی توضیح می‌دهد که این یک آزمون حل مسئله است و در این آزمون شما باید با حرکت دادن توپ‌های رنگی (سبز، آبی، قرمز) و قرار دادن آن‌ها در جای مناسب با حداقل حرکات لازم شکل نمونه را درست کنید. سپس به آزمودنی گفته می‌شود که به شما دوازده مسئله مانند مثال داده می‌شود و باید با حداقل حرکات لازم شکل نمونه را درست کنید. پایایی این آزمون را نیز پژوهش‌های مختلف 0/79 درصد گزارش کرده‌اند «17» (شکل 3).
شکل 3: انجام آزمون برج لندن
3. روش‌های آماری
آزمون‌های آماری استفاده‌شده شامل آمار توصیفی و تحلیلی بود که بخش آمار توصیفی شامل شاخص‌های مرکزی و پراکندگی و در بخش آمار تحلیلی با توجه به رویکرد پژوهش (مورد ـ شاهدی) از رگرسیون لجستیک تک‌متغیره (Univariate) و چند‌متغیره (Multivariate) استفاده شد. تجزیه‌و‌تحلیل آماری با استفاده از نرم‌افزار Stata نسخه 12 ساخت کشورامریکا، انجام و سطح معنی‌داری در همه آزمون‌ها کمتر از 0/05 در نظر گرفته شد.
یافته ها
در این پژوهش میانگین سنی گروه مورد (3/700) 36/02 سال و گروه شاهد (3/650) 36/25 سال بود. گروه مورد و شاهد اختلاف معنی‌داری در میزان سنی نداشتند (0/589=P). از نظر تأهل نیز 9 درصد از افراد مجرد و 90 درصد متأهل بودند. از نظر سطوح تحصیلات نیز اکثر افراد (46%) دیپلم داشتند و فقط 22/860 درصد از افراد لیسانس و بالاتر بودند. میانگین سابقه کاری افراد نیز 14/96 سال بود که دو گروه مورد (15 سال) و شاهد (14/920 سال) از نظر میانگین سال‌های سابقه کاری اختلاف معنی‌داری وجود نداشت (0/753=P).
بین سطوح دانش و نگرش کارگران شاغل در صنعت خودروسازی با خطر استعمال سیگار و مواد دخانی نیکوتین‌دار رابطه معنی‌داری وجود دارد. به‌طوری‌که سطوح بالای دانش و نگرش در مقایسه با سطوح پایین ریسک کمی (عامل محافظتی) برای مصرف و استعمال مواد دخانی نیکوتین‌دار دارد (0/274, OR=0/010<P) (جدول 1). از نظر وضعیت تأهل نیز بیشتر افراد متأهل سیگاری بودند، ولی با‌این‌حال اختلافی از نظر آماری بین وضعیت سیگاری بودن و تأهل افراد مشاهده نشد (1/780, OR=0/142=P). سایر اطلاعات زمینه‌ای و دموگرافیک در جدول 1 آمده است.
جدول 1. ارتباط بین خصوصیات دموگرافیک افراد در دو گروه مورد و شاهد
نتایج آزمون برج لندن به‌خوبی نشان می‌دهد که مصرف سیگار در گروه مورد ارتباطی با زمان آزمایش ندارد و دو گروه اختلافی در مدت زمان آزمایش ندارند (1/002, OR=0/156=P). سایر مؤلفه‌ها همچون زمان تأخیر که تأخیر زمانی آزمودنی‌ها را در انجام آزمایش نشان می‌دهد نیز با استعمال سیگار ارتباط معنی‌داری ندارد (1/005, OR=0/285=P) (جدول 2). همچنین تعداد خطایی که آزمودنی‌ها در این آزمون مرتکب می‌شوند تحت مؤلفه تعداد خطا نام‌گذاری شد که ارتباطی با مصرف سیگار در گروه مورد نسبت به شاهد ندارد (1/060, OR=0/397=P). نتایج حاصل از آزمون برج لندن با مصرف سیگار نشان می‌دهد که بین امتیاز آزمون با وضعیت سیگاری بودن افراد ارتباط آماری معنی‌داری وجود دارد. به‌طوری‌که افراد گروه مورد امتیاز آزمون کمتری از گروه شاهد داشتند (0/903, OR=0/010<P) که این می‌تواند به دلیل برخورداری افراد از همه عوامل مؤثر بر فاکتورهای شناختی مانند زمان آزمایش، تأخیر و خطاها باشد و این عوامل به‌تنهایی برای این ارتباط کافی به نظر نمی‌رسد.
جدول 2. ارتباط تطبیق یافته بین فاکتورهای شناختی برج لندن در دو گروه مورد و شاهد
مؤلفه‌های آزمون استروپ نیز - مانند شاخص تعداد پاسخ صحیح همخوان، زمان پاسخ همخوان و ناهمخوان و همچنین زمان تداخل- ارتباط معنی‌داری با مصرف سیگار در گروه مورد دارد. افراد گروه مورد، که در مواجهه با مصرف سیگار بودند، از گروه شاهد شانس بیشتری در دادن پاسخ صحیح به اشکال همخوان این آزمون دارند. به‌طوری‌که مصرف سیگار در این افراد فعالیت‌های سایکوموتور و سایر واکنش‌های مغزی مرتبط با هوشیاری و تمرکز را تحریک می‌کند و به کارکرد بیشتر، البته با سرعت پایین‌تر، افراد در فعالیت‌های مشابه کاری، مانند اشکال همخوان، در این آزمون منجر می‌شود (2/030, OR=0/016<P). سرعت زمان واکنش و تحرک به ایجاد یک واکنش پاسخی در افراد سیگاری در دو بخش اشکال همخوان (1/005, OR=0/001<P) و ناهمخوان (1/004, OR=0/001<P) (جدول 3) ارتباط معنی‌داری دارد که کندی عملکرد واکنش‌های مغزی مرتبط و نیازمند به سرعت را در افراد سیگاری نشان می‌دهد (هر‌چند که قدرت این ارتباط ضعیف و پایین است، ولی فواصل اطمینان بسیار کوچک دارد).
جدول 3. ارتباط تطبیق‌یافته بین فاکتورهای شناختی آزمون استروپ در دو گروه مورد و شاهد
در آزمون عملکرد پیوسته نیز، مانند نتایج آزمون‌های برج لندن و استروپ، مؤلفه‌های مرتبط با دادن پاسخ صحیح آزمودنی‌ها و انجام فعالیت‌های مرتبط با سرعت و کنش فردی با مصرف سیگار در گروه مورد ارتباط معنی‌داری دارند که این ارتباط در مجموعه محرک‌هایی که در بخش دوم به آزمودنی‌ها ارائه شد بیشتر به آن توجه شد. افراد گروه مورد در این آزمون مطابق آزمون استروپ در بخش ارائه پاسخ‌های صحیح آزمودنی‌ها شانس بیشتری در دادن پاسخ صحیح از گروه شاهد دارند (1/220, OR=0/050<P) (جدول 4)، ولی با این‌حال قدرت این ارتباط به قدر‌کافی بزرگ نیست (فاصله اطمینان نسبت شانس (1/570-1/140) که بتوان بر اساس آن استدلال کرد.
جدول 4. ارتباط تطبیق‌یافته بین فاکتورهای شناختی آزمون عملکرد پیوسته (CPT) در دو گروه مورد و شاهد
بحث
این پژوهش که با هدف بررسی اثرات مصرف سیگار بر عملکردهای ذهنی و شناختی و توجه پایدار کارگران شاغل در کارخانه صنعتی خودروسازی انجام شده به‌خوبی ارتباط بین مصرف سیگار و عملکردهای ذهنی کارگران را نشان می‌دهد. شواهد این پژوهش تأثیر‌گذاری مهم و غیر‌قابل‌انکار سیگار بر واکنش‌های مغزی و تصمیم‌های فردی کارگران شاغل را نشان می‌دهد. کنش‌های مغزی و فعالیت‌های ذهنی در محیط‌های کاری تحت تأثیر عوامل محیطی مانند نور، صدا و دماست. پژوهش‌های گوناگون اثرات سیگار و مواد نیکوتین‌دار را بر عملکردهای ذهنی و مغزی در گروههای مختلف سنی و جنسی بررسی کرده که نتایج متفاوتی داشته‌اند ]21 ،14[. پژوهش‌ها در این زمینه نشان می‌دهد که مواجهه با صدا و مصرف سیگار و مواد نیکوتین‌دار عملکردهای ذهنی را، مانند آنچه که نتایج آزمون برج لندن (TOL) در این پژوهش نشان می‌دهد، کاهش می‌دهد و یک ارتباط دوز ـ پاسخ قوی بین مقدار سیگار مصرفی و کارکردهای ذهنی وجود دارد ]22 ،10[. در این پژوهش مؤلفه‌های آزمون برج لندن (TOL)، مانند زمان آزمایش، زمان تأخیر و تعداد خطاها، ارتباط معنی‌داری با وضعیت سیگاری بودن افراد ندارد، ولی با‌این‌حال امتیاز آزمون ارتباط معنی‌داری با وضعیت سیگاری بودن دارد که دلیل این امر را می‌توان ناکافی بودن مؤلفه‌های زمان آزمایش، زمان تأخیر و تعداد خطاهای آزمون برج لندن دانست.
همچنین ارتباط بین مصرف سیگار و عملکردهای ذهنی به این‌جا ختم نمی‌شود و در واقع سیگار یک ریسک فاکتور قوی برای شرایطی است که در مواجهه مزمن با آن، در سالیان متمادی، مشکلات ذهنی و عقلی رخ خواهد داد که از آن جمله می‌توان به زوال عقل و یا دمانس اشاره کرد ]23[. لذا پیشگیری و کنترل عوامل مهم اثرگذار در میانسالی و در موقعیت‌های مختلف اجتماعی، مانند موقعیت‌های شغلی که نیازمند کارکرد بالای کنش‌های مغزی است، می‌تواند از به وجود آمدن چنین آسیب‌هایی در سال‌های کهنسالی جلوگیری کرد ]24[.
نقش تمرکز در رابطه با میزان زمان واکنش و پاسخ فرد از مهم‌ترین مؤلفه‌هایی است که در این پژوهش می‌توان به آن اشاره کرد. در خصوص اثرات میزان زمان واکنش و پاسخ فرد می‌توان به‌خوبی مشاهده کرد که افراد گروه کنترل میانگین مدت زمان واکنش پایین‌تری دارند که بیشتر این امر به دلیل تداخل تمرکز از کانال پاسخ‌های فیزیولوژیکی به مواد نیکوتینی در بدن است که در گروه مورد این تداخل مدت زمان واکنش و پاسخگویی را افزایش می‌دهد. افزایش زمان واکنش افراد با افزایش دریافت پاسخ‌های صحیح همراه است.
عملکردهای ذهنی و فعالیت‌های مغزی متأثر از سرعت سایکوموتور و انعطاف‌پذیری‌های ذهنی است که ناشی از اختلالات و آسیب‌های مویرگ‌های قشر مغز است. به‌طوری‌که مکانیسم عروقی در رابطه با مصرف سیگار به تغییر جریان خون عروقی و تغییر فیزیولوژی اندام‌ها، از جمله مغز، منجر می‌شود. به‌طوری‌که ارتباط بین این مکانسیم سیگار در بیماران دچار سکته مغزی و زوال عقل از طریق تأثیر‌گذاری سیگار بر سیستم عروقی به‌خوبی مشخص شده است «28-25».
پژوهشKalmijn و همکاران که اثرات سیگار را بر عملکردهای مغزی بررسی کرده‌اند نشان می‌دهد که سرعت فعالیت‌های مغزی و کنش‌های فردی در افراد سیگاری از غیر‌سیگاری‌ها به‌نحو محسوسی کمتر است و اثرات فیزیولوژیکی نیکوتین را بر سیستم عروقی قشر مغز نشان می‌دهد. نتایج این پژوهش این شواهد را مبنی بر کاهش سرعت عملکردهای ذهنی تأیید می‌کند ]14[. Ahmadi و همکاران نیز در پژوهش خود که کارکردهای شناختی اجرایی مغز را در مردهای سیگاری و غیر‌سیگاری بررسی کرده‌اند به‌خوبی نشان می‌دهد که بین دو گروه مردان سیگاری و غیر‌سیگاری از نظر کارکردهای شناختی اجرایی مغز در آزمون‌های ردیابی و فراخنای اعداد وکسلر ارتباط معنی‌داری وجود دارد ]22[. همچنین نتایج پژوهش‌ها به‌خوبی نشان می‌دهد که سوء‌مصرف مواد به اختلال در عملکردهای اجرایی از جمله حافظه کاری و انعطافپذیری شناختی منجر می‌شود. به‌طوری‌که Sabia و همکاران تأیید کرده‌اند افرادی که به‌طور مدام سیگار مصرف می‌کنند کاهش شدیدی در عملکردهای شناختی نشان می‌دهند ]9[.
در این پژوهش طبق این مکانسیم مغزی ـ عروقی افراد در مواجهه و استعمال سیگار کنش‌های فردی و عملکردهای سایکوموتور متفاوتی دارند که تحت تأثیر نیکوتین سیگار است و به تداخل تمرکز، کاهش دقت کاری، افزایش خطاهای کاری و همچنین ناتوانی در تصمیم‌گیری به‌موقع در موقعیت‌های مهم شغلی منجر می‌شود. در این پژوهش مؤلفه‌های تعداد پاسخ‌های صحیح و همچنین زمان پاسخگویی به سؤالات در آزمون‌ها به‌خوبی این نکته را تأیید می‌کنند که عملکردهای سایکوموتور در مواجهه با نیکوتین سیگار در گروه مورد نسبت به شاهد دستخوش تغییرات می‌شود.
از جمله محدودیت‌های این پژوهش می‌توان به محدود بودن نتایج در مردان اشاره کرد. با توجه به این‌که همه کارگران شاغل در صنعت خودروسازی مرد هستند امکان بررسی زنان در این پژوهش وجود نداشت. همچنین در این پژوهش همسان‌سازی افراد در دو گروه مورد و شاهد که به افزایش قدرت پژوهش و از بین بردن متغیرهای مخدوش‌کننده کمک می‌کند صورت نگرفت که انجام پژوهش‌های بیشتر در این خصوص نیز پیشنهاد می‌شود.
نتیجه گیری
به طور‌کلی می‌توان نتیجه‌گیری کرد که سیگار اثرات مستقیمی بر سیستم عملکرد ذهنی کارگران دارد و استعمال سیگار و مواد نیکوتین‌دار به نحو محسوسی عملکردهای ذهنی و فکری کارگران را کاهش می‌دهد و همچنین بر اساس آزمون‌های روان‌شناختی افراد سیگاری از تداخل تمرکز و دقت کاری رنج می‌برند. بر اساس نتایج آزمون‌های استروپ و عملکرد پیوسته افراد سیگاری سرعت پایینی در پردازش مغزی هنگام تصمیم‌گیری دارند و در انجام تصمیم‌گیری به موقع مغزی دچار ضعف بودند.
سپاسگزاری
پژوهشگران کمال تشکر و قدردانی خود را از معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی ایران و کارخانه خودروسازی شهر تهران برای کمک به رسیدن به نتایج این پژوهش اعلام می‌کنند.
تعارض در منافع
بین نویسندگان هیچ‌گونه تعارضی در منافع وجود ندارد.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
سایر موارد
دریافت: 1397/9/15 | پذیرش: 1398/2/11 | انتشار الکترونیک: 1398/5/23
دریافت: 1397/9/15 | پذیرش: 1398/2/11 | انتشار الکترونیک: 1398/5/23
فهرست منابع
1. World Health Organization, Research for International Tobacco Control. WHO report on the global tobacco epidemic, 2008: the MPOWER package. World Health Organization; 2008 Feb 11. [Google]
2. Østbye T, Taylor DH. The effect of smoking on years of healthy life (YHL) lost among middle‐aged and older Americans. Health Services Research. 2004 Jun;39(3):531-52. [DOI:10.1111/j.1475-6773.2004.00243.x] [PMID] [PMCID]
3. McClave AK, Dube SR, Strine TW, Mokdad AH. Associations between health-related quality of life and smoking status among a large sample of US adults. Preventive medicine. 2009 Feb 1;48(2):173-9. [DOI:10.1016/j.ypmed.2008.11.012] [PMID]
4. Castro MR, Matsuo T, Nunes SO. Clinical characteristics and quality of life of smokers at a referral center for smoking cessation. Jornal brasileiro de pneumologia. 2010 Feb;36(1):67-74. [DOI:10.1590/S1806-37132010000100012] [PMID]
5. Jorm AF. Association between smoking and mental disorders: results from an Australian National Prevalence Survey. Australian and New Zealand journal of public health. 1999 Jun;23(3):245-8. [DOI:10.1111/j.1467-842X.1999.tb01250.x] [PMID]
6. Maxwell CJ, Hirdes JP. The prevalence of smoking and implications for quality of life among the community-based elderly. American Journal of Preventive Medicine. 1993 Nov 1;9(6):338-45. [DOI:10.1016/S0749-3797(18)30685-8]
7. Goodwin RD, Keyes K, Simuro N. Mental disorders and nicotine dependence among pregnant women in the United States. Obstetrics & Gynecology. 2007 Apr 1;109(4):875-83. [DOI:10.1097/01.AOG.0000255979.62280.e6] [PMID]
8. Coffey SF, Gudleski GD, Saladin ME, Brady KT. Impulsivity and rapid discounting of delayed hypothetical rewards in cocaine-dependent individuals. Experimental and clinical psychopharmacology. 2003 Feb;11(1):18. [DOI:10.1037//1064-1297.11.1.18] [PMID]
9. Sabia S, Elbaz A, Dugravot A, Head J, Shipley M, Hagger-Johnson G, Kivimaki M, Singh-Manoux A. Impact of smoking on cognitive decline in early old age: the Whitehall II cohort study. Archives of general psychiatry. 2012 Jun 1;69(6):627-35. [DOI:10.1001/archgenpsychiatry.2011.2016] [PMID] [PMCID]
10. Alimohammad I, Salimi F, Rahmani K, Soltani R, Ahmadi Kanrash F. Relationship between Smoking and Hearing Impairment of Automotive Industry Workers Exposed to Noise. OCCUPATIONAL MEDICINE Quarterly Journal. 2019;10(3):31-9. [DOI:10.18502/tkj.v10i3.231]
11. Glass JM, Buu A, Adams KM, Nigg JT, Puttler LI, Jester JM, Zucker RA. Effects of alcoholism severity and smoking on executive neurocognitive function. Addiction. 2009 Jan;104(1):38-48. [DOI:10.1111/j.1360-0443.2008.02415.x] [PMID] [PMCID]
12. MacKillop J, Amlung MT, Few LR, Ray LA, Sweet LH, Munafò MR. Delayed reward discounting and addictive behavior: a meta-analysis. Psychopharmacology. 2011 Aug 1;216(3):305-21. [DOI:10.1007/s00213-011-2229-0] [PMID] [PMCID]
13. Elwood PC, Gallacher JE, Hopkinson CA, Pickering J, Rabbitt P, Stollery B, Brayne C, Huppert FA, Bayer A. Smoking, drinking, and other life style factors and cognitive function in men in the Caerphilly cohort. Journal of Epidemiology & Community Health. 1999 Jan 1;53(1):9-14. [DOI:10.1136/jech.53.1.9] [PMID] [PMCID]
14. Kalmijn S, Van Boxtel MP, Verschuren MW, Jolles J, Launer LJ. Cigarette smoking and alcohol consumption in relation to cognitive performance in middle age. American journal of epidemiology. 2002 Nov 15;156(10):936-44. [DOI:10.1093/aje/kwf135] [PMID]
15. Alimohammadi I, Kanrash FA, Abolaghasemi J, Afrazandeh H, Rahmani K. Effect of chronic noise exposure on aggressive behavior of automotive industry workers. The international journal of occupational and environmental medicine. 2018 Oct;9(4):170. [DOI:10.15171/ijoem.2018.1375] [PMID] [PMCID]
16. Galanis DJ, Petrovitch H, Launer LJ, Harris TB, Foley DJ, White LR. Smoking history in middle age and subsequent cognitive performance in elderly Japanese-American men: the Honolulu-Asia Aging Study. American Journal of Epidemiology. 1997 Mar 15;145(6):507-15. [DOI:10.1093/oxfordjournals.aje.a009138] [PMID]
17. Zarghi A, Zarindast MR. Demographic variables and selective, sustained attention and planning through cognitive tasks among healthy adults. Basic and clinical Neuroscience. 2011 Apr 15;2(3):58-67. [Article]
18. Warm JS. Sustained attention in human performance. John Wiley & Sons Inc; 1984. [Google Scholar]
19. Lezak MD, Howieson DB, Loring DW, Fischer JS. Neuropsychological assessment. Oxford University Press, USA; 2004. [Google]
20. Stroop JR. Studies of interference in serial verbal reactions. Journal of experimental psychology. 1935;18(6):643. [DOI:10.1037/h0054651]
21. Ernst M, Matochik JA, Heishman SJ, Van Horn JD, Jons PH, Henningfield JE, London ED. Effect of nicotine on brain activation during performance of a working memory task. Proceedings of the National Academy of Sciences. 2001 Apr 10;98(8):4728-33. [DOI:10.1073/pnas.061369098] [PMID] [PMCID]
22. Ahmadi E, Bazazemonsef F. The survey of cognitive executive functions of brain in male smokers and non-smokers. Journal of Rafsanjan University of Medical Sciences. 2015;14(9):803-10. [Google Scholar]
23. Carmelli D, Swan GE, Reed T, Sheellenberg GD, Christian JC. The effect of apolipoprotein E&4 in the relationships of smoking and drinking to cognitive function. Neuroepidemiology. 1999 May 1;18(3):125. [DOI:10.1159/000026204] [PMID]
24. Deary IJ, Pattie A, Taylor MD, Whiteman MC, Starr JM, Whalley LJ. Smoking and cognitive change from age 11 to age 80. Journal of Neurology, Neurosurgery & Psychiatry. 2003 Jul 1;74(7):1006-7. [DOI:10.1136/jnnp.74.7.1006] [PMID] [PMCID]
25. Cees De Groot J, De Leeuw FE, Oudkerk M, Van Gijn J, Hofman A, Jolles J, Breteler MM. Cerebral white matter lesions and cognitive function: the Rotterdam Scan Study. Annals of Neurology: Official Journal of the American Neurological Association and the Child Neurology Society. 2000 Feb;47(2):145-51.
https://doi.org/10.1002/1531-8249(200002)47:2<145::AID-ANA3>3.3.CO;2-G [DOI:10.1002/1531-8249(200002)47:23.3.CO;2-G]
26. Ylikoski R, Ylikoski A, Erkinjuntti T, Sulkava R, Raininko R, Tilvis R. White matter changes in healthy elderly persons correlate with attention and speed of mental processing. Archives of Neurology. 1993 Aug 1;50(8):818-24. [DOI:10.1001/archneur.1993.00540080029009] [PMID]
27. Terborg C, Bramer S, Weiller C, Röther J. Short-term effect of cigarette smoking on CO2-induced vasomotor reactivity in man: A study with near-infrared spectroscopy and tanscranial Doppler sonography. Journal of the neurological sciences. 2002 Dec 15;205(1):15-20. [DOI:10.1016/S0022-510X(02)00308-8]
28. Rogers RL, Meyer JS, Judd BW, Mortel KF. Abstention from cigarette smoking improves cerebral perfusion among elderly chronic smokers. JAMA. 1985 May 24;253(20):2970-4. [DOI:10.1001/jama.253.20.2970] [PMID]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
