مجله ارگونومی

زمینه و هدف: فرآیند طراحی و ساخت در شرکت ­های الکترونیکی، بیشترین مدت‌زمان کار با رایانه را به خود اختصاص می­ دهد. به علت فراوانی اختلالات اسکلتی ـ عضلانی در کاربران رایانه لازم است که محققان نسبت به شناسایی ریسک­ فاکتورها و مشکلات ارگونومیکی و راه ­های کاهش آنها اقدام کنند.
روش­ کار: این مطالعۀ­ توصیفی- تحلیلی، به­ صورت مداخله ­ای در شرکت مهندسی به پژوه در اصفهان انجام شد. بررسی آماری به صورت سرشماری (۳۱ نفر) انجام شده و از پرسش‌نامۀ نوردیک و روش ارزیابی سریع تنش اداری (ROSA) برای ارزیابی ریسک فاکتورهای ارگونومی استفاده شد. آنالیزآماری داده ­ها با آزمون نا­پارامتری مک ­نمار و ویلکاکسون و استفاده از نرم‌افزار SPSS انجام شد.
یافته‌ها: نتایج حاصل از پرسش‌نامۀ نوردیک قبل از مداخلۀ ارگونومی فراوانی مشکلات در ناحیۀ آرنج صفر، ناحیۀ کمر، فوقانی پشت، گردن و شانه را  با فراوانی ۳۸- ۴۵ درصد نشان می­ دهد. ارزیابی ریسک فاکتورهای ارگونومیکی حاصل از پرسش‌نامۀ ارزیابی سریع تنش اداری قبل از مداخله، نشان می­ دهد که ۳۵/۵% (۱۱نفر) در سطح ریسک کم؛ ۳۸/۷% (۱۲نفر) در ناحیۀ هشدار و ۲۵/۸% (۸نفر) در ناحیۀ ضرورت انجام مداخلۀ ارگونومی قرار دارند. بررسی­ های آماری پس از اجرای مداخلات ارگونومیکی نشان می ­دهد که تعداد افراد در ناحیۀ هشدار و ضرورت کمتر از تعداد افراد قبل از مداخله بوده است.
نتیجه گیری: بیشترین اختلالات اسکلتی ـ عضلانی در ناحیۀ گردن، کمر، فوقانی پشت و شانه‌ها گزارش شد. نتایج آماری بعد از مداخله‌های ارگونومیکی، نشان ­دهندۀ کاهش این اختلالات است. نتایج منجر به درک این موضوع شد که خطر‌های موجود در شرکت ­های الکترونیکی به ویژه بروز ضایعات اسکلتی ـ عضلانی را می ­توان با مداخله‌های ارگونومی و تکیه بر اقدامات مهندسی، مدیریتی و آموزشی کاهش داد.
 

زمینه و هدف: براساس قوانین و الزامات داخلی و بین‌المللی، ضروری است میزان مواجهه کارکنان با ریسک فاکتورهای ارگونومی مدیریت شود. فعالیتی که براساس آن فرد ملزم به استفاده از بدن برای حمل، بالا‌آوردن، پایین‌بردن، هل‌دادن، کشیدن و نگه‌داشتن بار باشد، وظیفه دستی نامیده می‌شود. هدف مطالعه حاضر، معرفی چگونگی اجرای برنامه ارگونومی مشارکتی و آشناسازی ارگونومیست‌ها با آن برای مشاغلی است که وظایف دستی دارند.
روش کار: مطالعه حاضر در طول سال ۱۳۹۶ بر روی همه کارکنان شاغل در واحد شارژ راکتور یک شرکت رزین‌سازی که تعداد آنها ۲۰ نفر بود انجام شد. برای انجام مطالعه از ارگونومی مشارکتی به روش پرفورم Participatory Ergonomics for Manual tasks (PErforM)M استفاده شد. با استفاده از گام‌های اجرایی این روش مشارکتی، پس از برگزاری جلسه‌های متعدد آموزشی، ریسک‌های ارگونومیک به کمک کارکنان و با استفاده از فرم من‌ترا (ManTRA)ی M‏anual Task Risk Assessment tool شناسایی و ارزیابی شد. سپس با استفاده از ابزار دات‌موکراسی (DotMocracy) مداخلات پیشنهادی کارکنان به دست آمد و برای اجرا استفاده شد. همچنین این مداخلات پیش از اجرا شبیه‌سازی شدند تا امکان‌پذیری اجرای آنها بررسی شود.
یافته‌ها: با استفاده از ManTRA مشخص شد که هل‌دادن پالت‌های حاوی کیسه‌های ۸۰۰ کیلوگرمی و شارژ ماشین‌آلات با کیسه‌های ۲۵ کیلوگرمی، پرخطرترین وظایف دستی هستند. پس از اجرای مداخلات با استفاده از ارگونومی مشارکتی، شدت وظایف تکراری و اعمال نیرو در نواحی دست، شانه و پایین کمر کاهش یافتند.
نتیجه‌گیری: پرفورم، ظرفیت بالایی برای تعدیل مواجهه کارکنان با ریسک فاکتورهای ارگونومی و کشف راه‌حل‌های کنترلی اثربخش ساده و کاربردی دارد، اما دستیابی به این هدف نیازمند ارتقای دانش ارگونومی تیم‌های کاری و تعهد مدیریت است.