مجله ارگونومی

مقدمه: قالی­بافان به علت کار طولانی در محیط­هایی با روشنایی نامطلوب در معرض ابتلا به برخی بیماری­های چشمی هستند. بهبود شرایط ایمنی و بهداشت محیط کار، خصوصاً تأمین روشنایی مطلوب در کارگاه‌­های قالی­بافی به‌عنوان یک عامل محیطی، نقش مهمی در سلامت قالی­بافان خواهد داشت.

مواد و روش­ ها: این مطالعه از نوع توصیفی، تحلیلی به روش مقطعی می­باشد که در کارگاه­های قالی­بافی روستایی شهرستان تکاب انجام شد. ۸۶ کارگاه قالی­بافی به روش نمونه‌گیری خوشه­ای انتخاب شدند. که ۲۲۲ نفر شاغل در این کارگاه­ها مشغول بکار بودند. شدت روشنایی عمومی و موضعی کارگاه­های قالی­بافی با دستگاه نورسنج مدل LX-۱۳ اندازه‌گیری و از طریق E چارت بینایی‌سنجی وضعیت بینایی شاغلین بررسی شد و در نهایت تمامی داده­ها جهت تجزیه‌وتحلیل وارد نرم‌افزار ۱۶- SPSS گردید.

یافته ­ها: ۴۸/۶% از قالی­بافان ضعف بینایی داشتند. حداقل مساحت کارگاه­های مورد بررسی ۹ و حداکثر آن ۵۶ متر مربع، پوشش داخل سطوح کارگاه­ها غالباً به رنگ روشن، شدت روشنایی عمومی (۸۲/۴%) و شدت روشنایی موضعی اکثر کارگاه­ها (۹۱/۹%)، کمتر از حد استاندارد بود. همچنین همه کارگاه­ها مورد بررسی پنجره داشتند.

نتیجه­ گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که در اکثر کارگاه­های مورد بررسی شدت روشنایی از نظر کمی و کیفی نامطلوب و غیراستاندارد می­باشد. همچنین توزیع نور نیز در این کارگاه­ها غیر یکنواخت بود. با کاهش شدت روشنایی ضعف بینایی بطور معنی‌داری افزایش یافته است. بنابراین به منظور کاهش آسیب­های چشمی در میان قالی­بافان در طول سابقه کاری، بایستی سیستم روشنایی مصنوعی در کارگاه­های قالی­بافی بطور اصولی طراحی شود. 

مقدمه: درمحیط های آموزشی تامین کیفیت بصری در پیشرفت تحصیلی اهمیت بالایی دارد. ایجاد آسایش بصری و افزایش بازدهی و رغبت جهت تحصیل، ازجمله فواید تنظیم روشنایی کلاس درس و جلوگیری از اختلال در بینایی دانش‌آموزان است. این مطالعه باهدف ارزیابی شدت روشنایی داخلی مدارس دخترانه شهر همدان در سال‌های ۱۳۸۵و۱۳۹۳ انجام شده است تا بتواند به شناسایی مشکلات احتمالی آن بپردازد.

مواد و روش ­ها: این مطالعه در دو مقطع زمانی، در سال‌های ۱۳۸۵ و ۱۳۹۳ در مدارس دخترانه شهر همدان انجام پذیرفته است. در هر مقطع زمانی، متوسط روشنایی عمومی و موضعی بر روی تخته سیاه کلاس‌های درس با روش‌های توصیه‌شده انجمن مهندسین روشنایی آمریکای شمالی در روزهای غیر آفتابی توسط دستگاه لوکس متر اندازه‌گیری، محاسبه و با حد مجاز توصیه‌شده استاندارد آئین‌نامه بهداشت مدارس و انجمن مهندسین روشنایی آمریکای شمالی مقایسه گردید. علاوه بر شدت روشنایی، وضعیت معیارهای کیفیتی شامل الگوی چیدمان چراغ‌ها، نگه‌داری چراغ‌ها، وجود سایه‌روشن، نظافت سطوح داخلی، نگهداری سامانه روشنایی، نوع چراغ و تناسب فنی طراحی نیز بررسی گردید.

یافته­ ها: با توجه به همه معیارهای مطلوبیت، در هر دو مقطع ارزیابی، کمتر از %۲۵ کل اماکن مورد بررسی از روشنایی مطلوب برخوردار بوده‌اند به‌طوری‌که در سال ۸۵ فقط ۱۶% از کلاس‌های درس دارای روشنایی عمومی مطلوب بوده‌اند و در سال ۹۳ شدت روشنایی تمامی کلاس‌ها در محدوده غیرقابل‌قبول قرار گرفته و شدت روشنایی موضعی بر روی تخته سیاه تنها %۶ کلاس‌ درس در محدوده استاندارد قرار داشت. همچنین نتایج ارزیابی نشان می‌دهد ضرایب بازتابش سطوح در بازه مطلوب قرار دارند.

نتیجه­ گیری: عدم وجود روشنایی مطلوب عمومی و موضعی بر روی تخته سیاه مدارس در سال ۹۳ و مقایسه آن با نتایج ارزیابی روشنایی سال ۸۵، نشان‌دهنده این امر است که هنوز مشکل تامین روشنایی برای مدارس پابرجاست. الگوی چیدمان نامناسب و استفاده از لامپ‌های رشته‌ای و نامناسب را می‌توان از عمده دلایل وضعیت نامناسب نتایج ارزیابی روشنایی مدارس دخترانه شهر همدان نام برد. 

مقدمه: ابزار کار نامناسب و غیر استاندارد، نور ناکافی و عدم استراحت کافی قالی­بافان منجر به افزایش شیوع اختلالات اسکلتی عضلانی در آن‌ها می­گردد که بایستی با نظارت بیشتر بر کارگاه­های قالی­بافی آن را کاهش داد.

مواد و روش ­ها: این مطالعه از نوع توصیفی، تحلیلی به روش مقطعی می­باشد که در کارگاه­های قالی­بافی روستایی شهرستان تکاب انجام شد. ۸۶ کارگاه قالی­بافی به روش نمونه­گیری خوشه­ای انتخاب شدند؛ که ۲۲۲ نفر شاغل در این کارگاه­ها مشغول بکار بودند. شدت روشنایی عمومی و موضعی در کارگاه­های قالی­بافی با دستگاه نورسنج مدل LX-۱۳ اندازه­گیری و اختلالات اسکلتی عضلانی شاغلین نیز با پرسشنامه نوردیک بررسی شد.

یافته‌ها: نتایج نشان می­دهد که اختلال ناحیه پشت بیشترین شیوع (۳/۶۱%) و اختلال ناحیه آرنج کمترین شیوع (۲/۷%) را در بین کارگران قالی­باف داشتند. شدت روشنایی عمومی (۴/۸۲%) و شدت روشنایی موضعی اکثر کارگاه­ها (۹/۹۱%)، کمتر از حد توصیه‌شده بود.

نتیجه‌گیری: درگیری بیشتر اندام­های فوقانی در کار قالی­بافی منجر به افزایش اختلال در این اندام­ها می­گردد. نتایج نشان داد که اکثر شاغلین در کارگاه­هایی با روشنایی غیر استاندارد اشتغال داشتند. مؤثرترین متغیر در ایجاد اختلال ناحیه گردن و پشت سابقه کار افراد و شدت روشنایی عمومی محیط کار، در اختلال ناحیه مچ دست و اختلال ناحیه شانه سابقه کار افراد بود.

مقدمه: مطالعات اندکی جهت بررسی اثر روشنایی بر عملکردهای شناختی افراد صورت گرفته است. اما این مطالعات نتوانسته اند به نتیجه ای روشن و قطعی در این زمینه دست یابند. پژوهش حاضر به بررسی عملکردهای شناختی دانشجویان در مواجهه با سطوح مختلف روشنایی در شرایط آزمایشگاهی پرداخته است.

روش کار: در این مطالعه  تجربی ۳۳ آزمودنی در محدوده سنی ۲۶-۱۹ سال به انجام آزمون های شناختی پرداختند. افراد درحین انجام آزمون نرم افزاری عملکرد پیوسته که درصد توجه افراد را می سنجد و دستگاه سنجش زمان واکنش که زمان واکنش افراد را اندازه می گیرد، در معرض مواجهه با سه سطح روشنایی معادل ۲۰۰، ۵۰۰ و۱۵۰۰ لوکس قرار گرفتند.

یافته ها: نتایج نشان داد که بیشترین درصد توجه افراد در روشنایی ۱۵۰۰ لوکس (۷۵/۹۹%) وکمترین درصد توجه در روشنایی۵۰۰ لوکس (۳۶/۹۹%) بود. تحلیل های آماری نشان داد که اختلاف درصد توجه در سطوح مختلف روشنایی معنی دار است (۰۰۴/۰ =P). همچنین نتایج حاصل از آنالیز داده ها نشان داد که افزایش شدت روشنایی قادر به ایجاد تغییر معنی دار در میانگین زمان پاسخ (۰۵/۰>P) پاسخ صحیح (۰۰۴/=P) خطای ارائه پاسخ (۰۰۱/۰=P) پاسخ حذف (۰۱۷/۰=P) می باشد. با افزایش شدت روشنایی زمان واکنش افراد کاهش یافته است. زمان واکنش در تمام سطوح روشنایی اختلاف معنی دار دارد (۰۵/۰>P).

نتیجه گیری: نتایج مطالعه حاضر نشان داد که افزایش شدت روشنایی باعث افزایش درصد توجه و کاهش زمان واکنش در افراد شده است. بنابراین ضروریست عامل سطوح مختلف روشنایی در طراحی پست های کاری که مستلزم استفاده از توجه و یا زمان واکنش می باشند را مدنظر قرار داد.

مقدمه: روشنایی بسیاری از عملکردهای غیربصری از قبیل ریتم سیرکادین، هوشیاری، دمای مرکزی بدن، ترشح هورمون‌ها و خواب را تحت تأثیر قرار می‌دهد. لذا هدف مطالعه حاضر بررسی اثرات روشنایی در عملکرد روانی و شناختی در قالب یک مطالعه مروری ساختار یافته بود.
روش کار: به منظور دسترسی به مقالات جستجو از پایگاه‌های اطلاعاتی شامل ISI Web of Knowledge، Scopus، PubMed و Science Direct انجام شد. این جستجو با استفاده از کلید واژه‌های "Lighting" و "Illumination" با "Cognitive Performance"، "Mental Performance"، Memory""، "Attention"، "Concentration" بر اساس عنوان، کلید واژه و چکیده مقالات منتشر شده در پایگاه‌های اطلاعاتی مذکور از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۶ صورت گرفت.
یافته‌ها: روشنایی در سه حیطه روانشناختی (شامل آسایش دیداری، ادراک بصری، تشخیص رنگ، شناسایی نمادها، توجه، حافظه کاری، یادگیری، زمان واکنش و عملکرد مغزی)، حیطه بیولوژیکی (شامل هوشیاری، خلق‌وخو، شادابی و نشاط، احساس ذهنی، انگیزش و رفاه و کیفیت خواب) و حیطه بار روانی (میزان بار کاری، تنش روانی، خستگی ذهنی) بر عملکرد شناختی انسان اثرگذار است. بهترین نور در تنظیم فرآیندهای روانی، بیولوژیکی (ریتم سیرکادین) و شناختی، نور روز روشن و درخشان در ساعات صبح با طول موج کوتاه (طول موج ۴۸۰-۴۲۰ نانومتر) و شدت بالا (۱۰۰۰ لوکس) است.
نتیجه‌گیری: طراحی روشنایی مصنوعی باید به گونه‌ای صورت بگیرد که علاوه بر آسایش و نیازهای بصری، بتواند نیازهای غیر بصری و شناختی از قبیل توجه، هوشیاری، خلق و خو، کیفیت مناسب خواب و کاهش خستگی ذهنی و در نهایت رفاه را نیز تأمین نماید.