مجله ارگونومی

---

مقدمه: استفاده کاربران از نمایشگرهای تصویری به ویژه رایانه می‌تواند عوارض بهداشتی را ایجاد نماید که بر عملکرد ذهنی و فیزیکی افراد تاثیرات منفی داشته باشد. این مطالعه با هدف تعیین ارتباط شرایط ارگونومیکی کار با نمایشگرهای تصویری با میزان احساس خستگی در دانشجویان تحصیلات تکمیلی به عنوان کاربران دائمی صورت گرفت. روش بررسی:در این مطالعه توصیفی تحلیلی ۷۰ نفر از دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه علوم پزشکی همدان بصورت تصادفی انتخاب گردیدند. پرسشنامه استانداردی با ضریب پایایی ۸/۰ جهت تعیین میزان احساس خستگی کاربران بین دانشجویان توزیع و تکمیل گردید. پرسشنامه حاوی۳۰ سوال که پوشش دهنده سه معیار شامل خواب آلودگی یا گیجی، ناتوانی در تمرکز و ناراحتی جسمی بود. اطلاعات شرایط محیطی و ارگونومیکی کار نیز تعیین مقدار و ثبت گردید. علاوه بر این اندازه‌گیری شدت میدان الکتریکی و مغناطیسی در محدوده فرکانس خیلی پایین با استفاده از دستگاه مدل HI-۳۶۰۳ شرکت HOLADAY، مطابق با روش استاندارد IEEE std ۱۱۴۰-۱۹۹۴ صورت گرفت. داده‌های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار آماری SPSS مورد تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها: نتایج نشان داد در بین دانشجویان میانگین نمره شاخص گیجی ۵/۶±۸/۱۷، شاخص ناتوانی در تمرکز ۴/۴±۷/۱۸، شاخص ناراحتی جسمی ۹/۶±۹/۱۱ و در نهایت شاخص کل خستگی ۷/۱۵±۵/۴۸ بود. بین مدت زمان پیوسته کار با رایانه و میزان خستگی ارتباط معناداری وجود دارد(۰۵/۰<‌P). بین مدت زمان کار روزانه با رایانه و میزان خستگی ارتباط معناداری یافت نگردید(۰۵/۰>‌P). بین نوع نمایشگر مورد استفاده و میزان خستگی ارتباط معناداری یافت شد(۰۵/۰<‌P). علاوه براین ارتباط معناداری بین شرایط محیطی مکان کار با رایانه و میزان خستگی کاربران وجود نداشت (۰۵/۰>‌P) البته نتایج نشان دهنده روند افزایشی نمره خستگی در شرایط محیطی و وضعیت‌های نامناسب ارگونومیک کار با رایانه بود. علاوه بر این اختلاف شدت میدان‌های الکترومغناطیسی با توجه به نوع نمایشگر معنادار بود (۰۵/۰<‌P). نتیجه‌گیری: معیار ناتوانی در تمرکز بیشترین نمره خستگی را به خود اختصاص داده است که می‌تواند بر عملکرد آموزشی دانشجویان تاثیر منفی گذارد. رعایت اصول ارگونومیک کار با رایانه به ویژه کاهش مدت زمان پیوسته کار با رایانه و استفاده از نمایشگر‌های با تکنولوژی روز و همچنین بهینه نمودن شرایط روشنایی و آکوستیکی محیط می‌تواند خستگی دانشجویان را بطور قابل ملاحظه‌ای کاهش دهد.

---

 

مقدمه: اختلالات اسکلتی- عضلانی یکی از مشکلات رایج در میان کاربران رایانه می­باشد که در طی سالیان دراز مورد توجّه محققین قرارگرفته و راهکارهای متفاوتی از سوی آن­ها برای رفع مشکل پیشنهاد گردیده است. در مطالعه حاضر نیز به بررسی تأثیر آموزش ارگونومی بر کاهش سطح ریسک ابتلا به اختلالات اسکلتی- عضلانی کاربران رایانه پرداخته می‌شود.

مواد و روش­ها: در این مطالعه تعداد ۱۱۰ نفر از کاربران رایانه بخش اداری دانشگاه به‌صورت تصادفی انتخاب به‌طور مساوی به دو گروه مداخله و کنترل تقسیم شدند. افراد گروه مداخله در برنامه آموزشی آشنایی با اصول ارگونومی کار با رایانه شرکت داده شدند. بررسی شیوع دردهای اسکلتی-عضلانی با استفاده از پرسشنامه نوردیک انجام شد و شیوه ارزشیابی RULA برای تعیین سطح ریسک قبل و ۶ ماه بعد از آموزش به کار گرفته شد. داده‌ها با استفاده از آزمون‌های آماری تی مستقل و زوجی مورد تجزیه ‌و تحلیل قرار گرفت.

یافته‌ها: شیوع ناراحتی عمدتاً در اندام‌های کمر (۵۵,۴%) و گردن (۵۴.۵%) گزارش شد و نمره سطح ریسک حدود ۳۱% برای افراد تحت مطالعه قبل از مداخله در محدوده خطر بود. پس از اجرای برنامه آموزشی، به‌طور قابل ملاحظه‌ای در گروه مداخله کاهش یافت (P<۰,۰۵) امّا این تفاوت در گروه کنترل معنادار نبود. 

نتیجه­ گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که اجرای برنامه مداخله­ای صحیح می‌تواند سطح مواجهه کارگران به ریسک فاکتورهای ابتلا به اختلالات اسکلتی- عضلانی را کاهش دهد و به‌عنوان یک عامل مکمل برای ارتقاء کارایی اقدامات ارگونومیک در نظر گرفته شود.

---