۲۵ نتیجه برای استرس
فرین خانه شناس، تیمور الهیاری، حمید رضا خلخالی،
دوره ۱، شماره ۳ - ( ۱۲-۱۳۹۲ )
چکیده
مقدمه: کارکنان بانک به دلیل ماهیت انجام کارشان در معرض استرس شغلی بالایی قراردارند. یکی از پیامدهای استرس تأثیر بر عملکرد شغلی است. از آنجاکه مطالعات داخلی در این حوزه نسبتاً نادر است، این مطالعه با هدف بررسی ارتباط بین عوامل روانی- اجتماعی کار با عملکرد شغلی در بین کارکنان بانک انجام گرفت.
مواد و روشها: تمام کارکنان شعب بانک در این مطالعه شرکت کردند. دادهها با استفاده از دو پرسشنامه عمومی نوردیک و پرسشنامه بهرهوری نیروی انسانی گردآوری شدند. از ضریب همبستگی و مدل رگرسیون برای بررسی چگونگی ارتباط بین عوامل استرسزای شغلی و مقیاسهای آن به عنوان متغیر مستقل و عملکرد شغلی بهعنوان متغیر وابسته استفاده گردید. به علاوه، به منظور ارزیابی دقیق روابط بین متغیرها، از مدلیابی معادلات ساختاری استفاده شد.
یافتهها: نتایج مطالعه حاضر نشان داد که شیوع استرس در بین کارکنان بانک در حد متوسط (۴۶,۶%) بود. همچنین همبستگی منفی و معناداری بین استرس در "حیطه وظیفه" و "حیطه سازمانی- اجتماعی" با عملکرد شغلی وجود داشت. در میان مقیاسهای استرس در حیطه سازمانی- اجتماعی، مقیاس فرهنگ سازمانی و رهبری ارتباط منفی و معنادار بالایی با عملکرد شغلی نشان دادند (p= ۰.۰۰۱).
نتیجهگیری: باتوجه به نتایج به دست آمده، حیطه سازمانی- اجتماعی میتواند به عنوان عامل اصلی افت بهرهوری مورد توجه قرارگیرد. از این رو، پیشنهاد میشود تلاش بیشتر به منظور کنترل عوامل روانی- اجتماعی محیط کار و جلوگیری از افت عملکرد به ویژه در مقیاسهای فرهنگ سازمانی و رهبری صورت پذیرد.
سمیه بلقن آبادی، حبیب اله دهقان، مهدی پور،
دوره ۲، شماره ۱ - ( ۳-۱۳۹۳ )
چکیده
مقدمه: توسعه روزافزون صنعت منجر به افزایش بروز بیماری های اسکلتی – عضلانی شده است. این اختلالات در اثر فاکتورهایی همچون نوع کار، تکرار کار، شدت و مدت مقدمه: توسعه روزافزون صنعت منجر به افزایش بروز بیماری های اسکلتی – عضلانی شده است. این اختلالات در اثر فاکتورهایی همچون نوع کار، تکرار کار، شدت و مدت زمان انجام کار تشدید می یابد. صنایع غذایی از جمله صنایعی هستند که نوع کار انجام شده در آن در بردارنده حرکات تکراری میباشد، این پژوهش با هدف بررسی نقش استرس و سایر عوامل روانی بر اختلالات اسکلتی عضلانی انجام شد.
روش بررسی: مطالعه توصیفیـ تحلیلی حاضر به منظور بررسی شیوع اختلالات اسکلتیـ عضلانی در اندامهای مختلف و عوامل موثر بر آنها در کارگران یکی از صنایع تولیدی مواد غذایی انجام شد. بر اساس نمونهگیری تصادفی ساده ۲۱۵ نفر از کارگران با میانگین سنی ۳۹ سال این صنعت مورد بررسی قرار گرفتند. به منظور تعیین شیوع علائم اختلالات اسکلتیـ عضلانی از پرسشنامه نوردیک استفاده گردید، همچنین برای استرس شغلی از پرسش نامه OSIPOW استفاده گردید، سپس دادههای به دست آمده توسط نرمافزارSPSS ۱۶ و پردازش داده ها با کاربرد آماره های توصیفی و ضریب همبستگی پیرسون صورت گرفت.
یافتهها: نتایج به دست آمده نشان داد که در افراد مورد مطالعه بیشترین شیوع علائم طی ۱۲ ماه گذشته مربوط به ناحیه تحتانی پشت با ۸/۶۹% بوده است. بین استرس و ناراحتی های اسکلتی عضلانی در گردن، شانه، مچ دست، بخش فوقانی پشت بیشتر اندام های بدن رابطه معنی داری یافت گردید(P<۰,۰۰۱). بین استعمال سیگار و قسمت فوقانی پشت(P<۰.۰۰۱)، درد شانه(P=۰.۰۲۳)، درد پا(P=۰.۰۰۸) آزمون آماری معنی دار شد. همچنین بین متوسط ساعت کار در روز و سابقه کاری، خستگی و BMI نیز با علائم اسکلتی عضلانی رابطه معنی دار یافت شد.
نتیجه گیری:
نتایج به دست آمده در این مطالعه نشان داد که استرس شغلی، سابقه کار، نمایه توده بدن افراد، تعداد ساعات کاری افراد و خستگی یک ریسک فاکتور برای اختلالات اسکلتی عضلانی اندام فوقانی است.
یداله حمیدی، مرضیه مرتضائی، احمد حیدری پهلویان، علیرضا سلطانیان، رشید حیدری مقدم،
دوره ۲، شماره ۴ - ( ۱۲-۱۳۹۳ )
چکیده
مقدمه: کیفیت زندگی کاری یکی از مهمترین موضوعات مدیریت منابع
انسانی است که با رضایت شغلی، ترک شغل، میزان گردش مالی، شخصیت و استرس ناشی از کار
مرتبط است. در این پژوهش هدف بررسی رابطه کیفیت زندگی کاری و مشارکت و سطوح استرس در بین کارکنان مراکز
بهداشتی درمانی شهری بود.
مواد و روش ها: این یک مطالعه توصیفی/ تحلیلی و مقطعی
بود که بر روی ۱۲۴ نفر از کارکنان مراکز بهداشتی درمانی شهرستان همدان به روش
تصادفی انجام شد. از پرسشنامههای سنجش کیفیت زندگی کاری والتون، سنجش مشارکت بلچر
و استرس برای دستیابی به اهداف پژوهش استفاده شد و از آزمون پیرسون برای تعیین ارتباط بین متغیرها استفاده شد.
یافته ها: نتایج نشان داد ۴۰/۳ درصد افراد سطح
مشارکت کلی را کم، ۳۸/۷ درصد در حد متوسط و ۲۱ درصد میزان مشارکت را زیاد دانستهاند،
همچنین ۷۳/۴ درصد افراد سطح استرس ادراکشده پایین و ۲۶/۶ درصد سطح استرس ادراکشده
را زیاد گزارش کردهاند. یافتههای تحقیق تائید کردند که بین مشارکت و سطح کیفیت
زندگی کاری افراد رابطه معنیدار مثبت برقرار است (P-value<۰/۰۰۱, r=۰/۳۳)، همچنین بین کیفیت زندگی کاری و
استرس رابطه منفی وجود دارد، ( (P-value=۰/۰۱۵, r=-۰/۲۱۹.
نتیجه گیری: با شناخت سطح استرس و مشارکت کارکنان و
با ارائه و پیادهسازی استراتژیهای مناسب مشارکت و کاهش استرس، میتوان کیفیت
زندگی کاری و نهایتاً بهرهوری سازمانهای
ارائهکننده خدمات بهداشتی را افزایش داد.
محمد بابامیری، آزیتا ظهیری، رضا طهماسبی، ذکر الله مروتی، مجید یوسفی افراشته، یوسف دهقانی،
دوره ۳، شماره ۴ - ( ۱۲-۱۳۹۴ )
چکیده
مقدمه: فرسودگی شغلی یکی از عواملی است که سازمانها و کارکنان آنها را بهگونهای منفی تحت تأثیر قرار میدهد. هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی استرس شغلی، چهار بعد عدالت سازمانی، ویژگیهای شخصیتی، شفافیت نقش، گرانباری نقش و احترام سازمانی با فرسودگی شغلی بوده است.
مواد و روش ها: جامعه آماری پژوهش، شامل کلیه کارکنان رسمی و شاغل تماموقت سازمان مورد نظر است. کل اعضای جامعه که ۲۰۰ نفر بودند بهعنوان نمونه انتخاب شدند و در نهایت تعداد ۱۳۸ پرسشنامه قابلاستفاده گردآوری گردید. ابزارهای اندازهگیری متغیرها عبارت بودند از: پرسشنامه گرانباری شغلی اسپکتور و جکس، پرسشنامه فرسودگی شغلی مسلش و جکسون، مقیاس استرس شغلی دیویس، رابینز و مککی، شفافیت نقش ساویر، عدالت سازمانی کالکویت، پرسشنامه شخصیتی NEO-FFI، پرسشنامه احترام سازمانی. تجزیه و تحلیل دادهها بهوسیله نرمافزار SPSS-۱۸ روش همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه انجام شد.
یافتهها: نتایج بهدستآمده از تجزیه و تحلیل دادهها نشان داد که بین استرس شغلی، عدالت توزیعی، برونگرایی، شفافیت نقش، گرانباری نقش و احترام سازمانی با فرسودگی شغلی رابطه معنادار وجود دارد. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که عدالت توزیعی، گرانباری، عدالت رویهای و استرس شغلی بهترین پیشبینهای فرسودگی شغلی هستند و روی همرفته ۴۸ درصد از واریانس فرسودگی شغلی را تبیین میکند.
نتیجهگیری: با توجه به نتایج پژوهش پیشنهاد میشود که برنامه ریزان و سیاستگذاران سازمان توجه به متغیرهای دخیل در ایجاد فرسودگی شغلی را در برنامههای کاری خود قرار دهند تا بدینوسیله از ایجاد فرسودگی شغلی در پرسنل جلوگیری کرده و زمینه برای بهرهوری بیشتر فراهم گردد.
حسین صمدی میارکلائی، حمزه صمدی میارکلائی،
دوره ۴، شماره ۲ - ( ۷-۱۳۹۵ )
چکیده
مقدمه: استرس شغلی به صورت عدم هماهنگی بین نیازهای شغلی و تواناییها، قابلیتها و خواستههای فرد تعریف میشود و دارای عوارض و پیامدهای مختلف جسمی، روانی و رفتاری است. با این نگاه، هدف از این مطالعه نیز بررسی اثرات استرس شغلی کارکنان بر بروز رفتار شهروندی سازمانی در میان کارکنان موسسه مالی اعتبار ثامن شعب استان مازندران بود.
روش کار: در این مطالعه توصیفی به روش همبستگی، ۱۴۷ نفر از کارکنان موسسه مالی اعتبار ثامن شعب استان مازندران به روش سرشماری انتخاب شدند. دادهها با استفاده از پرسشنامههای استاندارد استرس شغلی و رفتار شهروندی سازمانی جمع-آوری و با استفاده از نرم افزار SPSS و LISREL و روشهای آماری توصیفی، ضریب همبستگی پیرسون و مدل معادلات ساختاری تجزیه و تحلیل شدند.
یافتهها: در این مطالعه نتایج نشان داد که میان رفتار شهروندی سازمانی و استرس شغلی رابطهای معکوس و معنی داری (۰,۰۰۱ = P و ۵۹۰/۰-R = )، وجود داشت. نتایج حاصل از مدل معادلات ساختاری و تحلیل مسیر نیز نشان داد که استرس شغلی و بیشتر متغیرهای آن پیش بینی کننده خوبی برای رفتار شهروندی سازمانی بودهاند.
نتیجه گیری: تحقیقات اخیر نشان داده است که استرس شغلی در محل کار ممکن است مشکلات مرتبط با عملکرد کارکنان را افزایش دهد. نتایج نشان داد که میان رفتار شهروندی سازمانی و استرس شغلی ارتباط وجود دارد و توجه به سطح استرس به عنوان یک عامل پیشبینی کننده رفتار شهروندی در کارکنان ضروری میباشد.
فریبا کیانی، طیبه رحیمی پردنجانی، علی محمدزاده ابراهیمی،
دوره ۶، شماره ۱ - ( ۳-۱۳۹۷ )
چکیده
زمینه و هدف: غالب پژوهشهای انجامشده پیرامون استرس شغلی بر طراحی مداخلاتی مثل مدیریت استرس پرداختهاند و از نقش عوامل روانی اجتماعی محیط کار بر بروز استرس شغلی غفلت ورزیدهاند. هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش حمایت سازمانی ادراکشده در رابطه میان استرس شغلی با پیامدهای سلامت در کارکنان یعنی نرخ حوادث گزارش شده بود.
روش کار: ۲۱۱ نفر از کارکنان شرکت ذوبآهن اصفهان به روش تصادفی طبقهای انتخاب و پرسشنامههایی را درباره خصوصیات دموگرافی، استرس شغلی، نرخ حوادث گزارششده و حمایت سازمانی ادراکشده کامل کردند. دادههای جمعآوریشده از طریق شاخصهای توصیفی و تحلیل رگرسیون چندگانه با استفاده از نرمافزار SPSS نسخۀ ۱۸ تجزیهوتحلیل شدند.
یافتهها: نتایج نشان داد که بین متغیرهای حمایت سازمانی ادراکشده، استرش شغلی و نرخ حوادث گزارششده رابطۀ معنیداری وجود دارد (۰۵/۰P<). همچنین نتایج تحلیل رگرسیون سلسلهمراتبی نشان داد که حمایت سازمانی ادراکشده رابطه بین استرس شغلی و نرخ حوادث گزارششده را تا حدودی تعدیل کرد (۰۵/۰P<).
نتیجهگیری: نتایج پژوهش حاضر حاکی از این است که حمایت سازمانی ادراکشده میتواند رابطه بین استرس شغلی و درگیرشدن در حوادث کاری را تعدیل کند و در نتیجه کارکنان کمتر درگیر رفتارهای مخاطرهآمیز و حوادثِ ناشی از استرس شغلی میشوند.
طاهره غلامی، نجمه رهنورد، مرضیه صادق زاده، سپیده تهمتن،
دوره ۶، شماره ۲ - ( ۶-۱۳۹۷ )
چکیده
زمینه و هدف: اختلالات اسکلتی ـ عضلانی از مشکلات عمدۀ کارکنان بخش مراقبت بیمارستان است. از جمله دلایل مهم آن میتوان به وظیفۀ جابهجایی بیمار و استرسهای روانی ـ اجتماعی اشاره کرد. این مطالعه با هدف بررسی ریسک اختلالات اسکلتی ـ عضلانی و استرس روانی ـ اجتماعی ناشی از جابهجایی بیمار در بهیاران انجام شد.
روش کار: این مطالعه بهصورت مقطعی بین ۵۶ نفر از بهیاران بیمارستان آموزشی دانشگاه علومپزشکی فسا در سال ۱۳۹۶ انجام شده است. دادهها با استفاده از پرسشنامۀ نوردیک و چکلیست شاخص MAPO و پرسشنامۀ محتوای شغلی JCQ گردآوری شد. از آمار توصیفی برای توضیح متغیرها و آزمون کای اسکوئر بهمنظور تجزیهوتحلیل دادهها استفاده شد.
یافتهها: نتایج نشان داد بیشترین شیوع اختلالات اسکلتی ـ عضلانی در ناحیۀ کمر (۷۱/۴%) و کمترین شیوع در ناحیۀ ران و گردن (۴۶/۴%) بوده است. نتایج ارزیابی ریسک اختلالات اسکلتی ـ عضلانی به روش MAPO نشان داد ۹ بخش از ۱۲ بخش بیمارستان (۶۳/۲%)، در سطح ریسک متوسط (سطح ۲) قرار دارند. همچنین میانگین امتیاز ابعاد نیازهای روانشناختی شغل و نیازهای فیزیکی بالا بوده و میانگین امتیاز بعد حمایت اجتماعی پایین بود که نشاندهندۀ استرس زیاد است. همچنین نیازمندیهای فیزیکی شغل (۰/۰۳۵=P)، حمایت اجتماعی (۰/۰۰۲=P) و نبود امنیت شغلی (۰/۰۰۱=P) با سطوح ریسک MAPO رابطه داشتند.
نتیجهگیری: با توجه به یافتههای مطالعه، شیوع کمردرد ناشی از جابهجایی بیمار در بهیاران بالا است و همچنین بهیاران استرسهای روانی ـ اجتماعی زیادی را تجربه میکنند. بنابراین، میتوان با آموزش اصول ارگونومی و به کار بردن تجهیزات کمکی در حمل و جابهجایی بیمار از سوی بهیار و همچنین کاهش عوامل استرسزا مانند نیازهای روانی و فیزیکی محیط کار، فقدان حمایت اجتماعی و نبود امنیت شغلی از جانب مسئولان امر در راستای کاهش ریسک اختلالات اسکلتی ـ عضلانی تلاش کرد.
فاطمه ضامنی، احمد سلطان زاده، پروین نصیری،
دوره ۶، شماره ۲ - ( ۶-۱۳۹۷ )
چکیده
زمینه و هدف: در دنیای صنعتی امروز، سلامتی نیروی کار میتواند تحتتأثیر برهمکنش ریسکفاکتورهای مختلف قرار گیرد. ازاینرو پژوهش حاضر با هدف ارزیابی و تحلیل رابطه بین فاکتورهای نوبتکاری، استرس شغلی، رضایت شغلی و سلامتی در صنعت پتروشیمی صورت گرفته است.
روش کار: مطالعه حاضر با استفاده از روش توصیفی- پیمایشی اجرا شد و جامعه آماری آن کلیه کارکنان یک شرکت پتروشیمی (۴۰۰۰ نفر) را در بر میگیرد. نمونه مطالعه براساس فرمول کوکران ۳۶۰ نفر محاسبه شد که با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی ساده انتخاب شدند. جمعآوری اطلاعات با پرسشنامه تلفیقی با پایایی بالا (آلفای کرونباخ=۰/۸۳) انجام شد. در نهایت دادهها با نرمافزار SPSS نسخه ۲۲ تجزیهوتحلیل شد.
یافتهها: نتایج تحلیلی ارتباط نوبتکاری، استرس شغلی، رضایت شغلی و سلامتی نشان داد تمام فرضیات موجود در مدل مفهومی طراحیشده، تأیید شده است و بین این فاکتورها ارتباط معناداری وجود دارد (۰/۰۰۱>P). همچنین نتایج نشان داد علاوه بر تأثیر مستقیم نوبتکاری بر سلامتی، نوبتکاری بهواسطه تأثیر بر استرس شغلی و رضایت شغلی بهطور غیرمستقیم با سلامتی ارتباط معنیدار دارد (۰/۰۰۱>P).
نتیجهگیری: نتایج نشان داد نوبتکاری هم بهعنوان فاکتور مستقیم و هم بهعنوان میانجی و فاکتور غیرمستقیم و از طریق تأثیر بر فاکتورهایی مانند رضایت شغلی و استرس شغلی میتواند بر سلامتی نیروی کار تاثیرگذار باشد. بنابراین، توجه به این پدیده سازمانی و بازطراحی یا تغییر در آن میتواند نقش مهمی در افزایش سطح سلامت نیروی شغلی و انگیزش شغلی و همچنین بهرهوری سازمانی داشته باشد.
پریسا حسن زاده، ابوالفضل قهرمانی، ایرج محبی،
دوره ۷، شماره ۴ - ( ۱۱-۱۳۹۸ )
چکیده
زمینه و هدف: ماکروارگونومی نگرشی فنی-اجتماعی است که به طراحی سازمانی، سیستم کار و طراحی تعاملهای انسان-ماشین، انسان-محیط و انسان-شغل میپردازد. بررسیها نشان میدهد شرایط ماکروارگونومی محیط کار میتواند تأثیر نامطلوبی بر سلامتی کارکنان داشته باشد. در این میان، کارکنان بیمارستانها با استرس شغلی فراوانی مواجه میشوند و شیوع اختلالات اسکلتی–عضلانی در آنها زیاد است؛ از این رو پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط وضعیت ماکروارگونومی با شیوع اختلالات اسکلتی-عضلانی و پیامدهای استرس شغلی در بیمارستانهای آموزشی-درمانی ارومیه انجام شد.
روش کار: این مطالعه از نوع مقطعی–توصیفی است که ۳۵۰ نفر از کارکنان پنج بیمارستان را به صورت تصادفی انتخاب شدند و در این مطالعه شرکت کردند. برای جمع آوری دادهها از سه پرسشنامه ماکروارگونومی، نوردیک و پیامدهای استرس شغلی استفاده شد. دادههای بهدستآمده با استفاده از آمار توصیفی و آزمون آماری کای دو تجزیه و تحلیل شدند.
یافتهها: یافتههای این مطالعه نشان داد از ۳۵۰ شرکتکننده ۲۱۷ نفر (۶۲ درصد) زن و ۱۶۸ نفر (۴۸ درصد) پرستار بودند. میانگین سنی آنها (۸/۱۳±) ۳۶/۶۳ و میانگین سابقه کاری (۷/۶۵ ±) ۱۱/۵۳ سال بود. نتایج آزمون ANOVA نشان داد وضعیت ماکروارگونومی بهطور معنیداری در بیمارستانها متفاوت بود و بیمارستان ۱ وضعیت مطلوبتری داشت. بیشترین میزان علائم اختلالات اسکلتی-عضلانی در ناحیه گردن (۷۵/۷ درصد) و نشیمن و کمر (۷۳/۷ درصد) گزارش شد. میانگین نمره پیامدهای استرس شغلی شرکتکنندگان نیز پایین تر از حد مطلوب بود. وضعیت ماکروارگونومی با اختلالات اسکلتی-عضلانی و پیامدهای استرس شغلی ارتباط معنیداری داشت.
نتیجه گیری: بر اساس یافتههای مطالعه حاضر میتوان نتیجه گرفت شرایط ماکروارگونومیکی محیط کار تأثیر فراوانی در بروز اختلالات اسکلتی-عضلانی و پیامدهای استرس شغلی دارد؛ بنابراین بهمنظور کاهش اختلالات اسکلتی-عضلانی و استرس شغلی باید برنامههای مداخلهای سازمانی و اجرای برنامههای آموزش ماکروارگونومی باهدف تغییر و بهبود شرایط محیط کار در بیمارستانها صورت گرفت.
بهرام طهماسبی، مهدی زارع بهرام آبادی، مهشید ایزدی، حمیده عبدالحسینی،
دوره ۷، شماره ۴ - ( ۱۱-۱۳۹۸ )
چکیده
زمینه و هدف: از عوامل مؤثر بر عملکرد شغلی هر فرد میتوان به استرس شغلی، رسالت شغلی و فرسودگی شغلی اشاره کرد؛ بنابراین هدف مطالعه حاضر تبیین روابط علی عوامل استرس زای شغلی، رسالت شغلی و فرسودگی شغلی در کارکنان دانشگاه علوم پزشکی همدان بوده است.
روش کار: مطالعه توصیفی-تحلیلی حاضر از نوع مقطعی است که در سال ۱۳۹۸ تعداد ۳۷۸ نفر از کارکنان غیر هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان را بررسی کرده است. دادههای این مطالعه با استفاده از پرسشنامههای فرسودگی شغلی مسلش، استرس شغلی (HSE- Q) و رسالت شغلی دیک جمع آوری شد. بهمنظور بررسی ارتباط متغیرها، از روش مدلسازی معادلات ساختاری (SEM) در نرمافزار AMOS نسخه ۲۴ استفاده شد.
یافتهها: میانگین سنی شرکتکنندگان ۳۸/۹۳ سال بود. مؤلفههای عوامل استرسزای شغلی و رسالت شغلی با مؤلفههای فرسودگی شغلی همبستگی مثبت و معناداری دارند (۰/۰۵>P). برازش مدل اندازهگیری با دادههای گرد آوری شده قابل قبول است. عوامل استرسزای شغلی نیز بهصورت غیرمستقیم و با میانجیگری ابعاد حضور و جستوجوی رسالت شغلی با فرسودگی شغلی کارکنان دانشگاه علوم پزشکی رابطه دارد. مجموع مجذور هم بستگیهای چندگانه برای متغیر فرسودگی شغلی ۰/۵۶ بود. براساس این یافته، عوامل استرسزای شغلی و رسالت شغلی درمجموع ۵۶ درصد از واریانس فرسودگی شغلی را تبیین میکنند.
نتیجه گیری: عوامل استرسزای شغلی و رسالت شغلی درمجموع بیشتر از ۵۰ درصد فرسودگی شغلی را تبیین میکنند؛ بنابراین با توجه به تأثیرات زیانبار فرسودگی شغلی در کارکنان پیشنهاد میشود مسئولان برای کاهش عوامل استرسزا مانند نیازهای روانی و فیزیکی محیط کار، نداشتن حمایت، نبود امنیت شغلی و همچنین رسالت شغلی اقدام کنند.
شیوا سخایی، محمد عسگری، احمد برجعلی، امیرحسین محمودی،
دوره ۸، شماره ۱ - ( ۳-۱۳۹۹ )
چکیده
زمینه و هدف: استرس شغلی از عوامل اثرگذار بر عملکرد شغلی است؛ از اینرو هدف پژوهش حاضر تدوین و مطالعه اثربخشی بسته آموزشی مقابله با استرس شغلی بر استرس شغلی کادر پرواز است.
روش کار: روش پژوهش حاضر ترکیبی (کیفی-کمی) است. جامعه آماری در بخش کیفی نخبگان و اطلاعرسانها در حیطه راهبردهای مقابله با استرس شغلی کادر پرواز بودند که ۷ نفر بهصورت نمونهگیری هدفمند انتخاب شدند. جامعه آماری بخش کمی، کادر پرواز شرکت هواپیمایی ماهان بود که ۴۰ نفر آنها به روش نمونهگیری در دسترس انتخاب و بهطور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. همچنین از روش نیمهآزمایشی با طرح گروه کنترل نامتعادل استفاده شد. بهمنظور سنجش متغیر وابسته از پرسش نامه استرس شغلی وندردوف استفاده شد. دادهها نیز با تحلیل واریانس چندمتغیره و آزمون t مستقل برای نمرات افتراقی با نرمافزارSPSS نسخه ۲۵ تحلیل شد.
یافتهها: بسته آموزشی مقابله با استرس شغلی، سبب کاهش استرس شغلی کادر پرواز شده است. تحلیل هریک از مؤلفههای استرس شغلی نشان میدهد آموزش مقابله با استرس شغلی برای قدرت تصمیمگیری، فشار کاری و زمانی، ابهام نقش، کمبود ارزش، حمایت اجتماعی از مدیر و حمایت اجتماعی همکاران مؤثر بوده است.
نتیجه گیری: با توجه به اثربخشی بسته آموزشی مقابله با استرس شغلی پیشنهاد میشود از این بسته در دیگر شرکتهای هواپیمایی و همچنین روانشناسان و مشاورانی که استرس شغلی کادر پرواز را درمان میکنند، استفاده شود.
رامین رحمانی، علی ابرازه، فرزاد زندی، رقیه روحی، شیردل زندی،
دوره ۸، شماره ۴ - ( ۱۱-۱۳۹۹ )
چکیده
زمینه و هدف: : توجه به نیروی انسانی یکی از اصول اساسی برای افزایش بهرهوری و کیفیت ارائۀ خدمات در بیمارستانهاست؛ بنابراین، مطالعۀ حاضر با هدف مقایسۀ میزان رضایت شغلی و استرس شغلی و ارتباط این دو مؤلفه در پرستاران و کارکنان اتاق عمل و هوشبَری انجام شد.
روش کار: این مطالعۀ توصیفی از نوع علّیمقایسهای بود که آذر ۱۳۹۸ در بیمارستانهای آموزشی زابل با شرکت ۱۷۵ نفر از پرستاران و کارکنان اتاق عمل و هوشبَری انجام شد. برای جمعآوری اطلاعات، پرسشنامۀ سهبخشی (اطلاعات جمعیتشناختی و رضایت شغلی و استرس شغلی) بهکار رفت. ناگفته نماند اطلاعات با استفاده از نسخۀ ۲۰ نرمافزار SPSS، ضریب همبستگی پیرسون، آزمونهای T مستقل و تحلیل واریانس یکطرفه تجزیهوتحلیل شد.
یافتهها: در این مطالعه، مشخص شد پرستاران بیشترین رضایت شغلی و کارکنان هوشبَری و اتاق عمل کمترین رضایت شغلی را داشتند. همچنین، بیشترین و کمترین میزان استرس شغلی بهترتیب به کارکنان هوشبَری و پرستاران مربوط و تفاوت در هر دو مؤلفه در بین سه گروه معنادار بود. بررسیهای بیشتر در این زمینه نشان داد که بهطورکلی همبستگی منفی و معناداری بین رضایت شغلی و استرس شغلی وجود داشت.
نتیجه گیری: باتوجهبه اینکه کارکنان هوشبَری درمقایسهبا دو گروه دیگر وضعیت نامطلوبتری داشتند، توصیه میشود برنامهریزیهای کاری و مدیریتی در بیمارستانها بهتفکیک گروههای شغلی و برای هر گروه جداگانه مطالعاتی بهمنظور نیازسنجی انجام شود.
انوشیروان صفری، شهناز طباطبایی، مهناز صارمی،
دوره ۹، شماره ۱ - ( ۲-۱۴۰۰ )
چکیده
زمینه و هدف: در صنعت تولید خودرو، مونتاژکاران به دلیل بار کاری زیاد در معرض استرس شغلی هستند. استرس با توانایی کار ارتباط دارد و می تواند بر آن تاثیر منفی بگذارد. این پژوهش تأثیر برنامه ارگونومی مبتنی بر مدیریت استرس شغلی (Ergo-JSI) بر شاخص توانایی کار و استرس شغلی مونتاژکاران را در یک کارخانه تولید قطعات خودرو بررسی کرده است.
روش کار: این مطالعه از نوع مداخله ای و به روش پیش آزمون و پس آزمون در بخش مونتاژ یک کارخانه تولید قطعات خودرو انجام شد. گروه نمونه شامل ۸۰ نفر از شاغلان این بخش بود و نمونه گیری بصورت سرشماری صورت گرفت. تجزیه و تحلیل ها داده ها به روش های آماری ویلکاکسون، t زوجی و آزمون ساین تست انجام شد. برنامه مداخله ای ارگونومی مبتنی بر استرس شغلی (Ergo-JSI) به مدت ۸ هفته اجرا شد. پرسشنامه های استرس شغلی (BJSQ)، شاخص توانایی کار (WAI)، چک پوینت های ارگونومی (ECP) و پیشگیری از استرس در محیط کار (سازمان بینالمللی کار) ابزار پژوهش بودند. ارزیابی میزان استرس شغلی بر اساس دو معیارA و B؛ استرس بالا به عنوان بالاترین سطح واکنش استرس (معیارA ) و داشتن سطح متوسط یا بالاتر واکنش استرس، همراه با داشتن بالاترین میزان استرسور شغلی یا کمترین حمایت اجتماعی در محل کار (معیار B) برای کارکنان تعیین شد.
یافته ها: برنامه مداخله ای به طور معناداری نمره توانایی کار کارگران را افزایش داد (۰/۰۰۱>P). همچنین سطح توانایی انجام کار در ۱۶/۲۵ درصد از کارگران افزایش یافت (۰/۰۱۲P=). به علاوه، نمره استرس شغلی کارگران، به میزان فراوانی کاهش یافت (۰/۰۵>P). تغییرات کمی در کاهش استرس براساس معیار A (۵۱/۲۵ درصد) و براساس معیارB پرسشنامه استرس شغلی BJSQ (۲۷/۵ درصد) مشاهده شد که از لحاظ آماری معنادار بود (۰/۰۰۱>P).
نتیجه گیری: برنامه مداخله ای مدیریت استرس شغلی) (Ergo-JSI با رویکرد فردی و سازمانی بر کاهش استرس شغلی و افزایش شاخص توانایی کار کارگران مونتاژ کارخانه تولید قطعات خودرو موثر بود. بنابراین، این برنامه ارگونومی مشارکتی که رویکردی یکپارچه دارد، می تواند سلامت روانی کارکنان را بهبود دهد.
فرشته محسنی تکلو، سنجر سلاجقه، محمد جلال کمالی، محمدتقی محسنی تکلو،
دوره ۹، شماره ۱ - ( ۲-۱۴۰۰ )
چکیده
زمینه و هدف: تاب آوری یکی از عوامل تاثیرگذار بر عملکرد شغلی و حفظ سلامت کارکنان در محیط کاری استرس زا است. هدف این مطالعه عبارت است از استفاده از مدل الزامات-منابع (JD-R) برای بررسی تاب آوری فردی و عوامل تاثیرگذار بر آن در کارکنان شعب بانک ملی شهر کرمان است.
روش کار: در این پایش مقطعی از نوع خود اظهاری، ۳۵۸ نفر از کارکنان شعب بانک ملی شهر کرمان به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای از مرداد تا آذر ۱۳۹۸ شرکت کردند. بر اساس مدل JD-R، سازه های تاب آوری، هوش عاطفی، حمایت اجتماعی، و استرس شغلی به ترتیب به عنوان نتیجه، منبع شخصی، منبع شغلی، و الزام شغلی انتخاب شدند و مشارکت کنندگان با پاسخ دهی به پرسشنامه طراحی شده از این چهارسازه در پایش شرکت کردند. داده ها با استفاده از نرم افزارهای ۲۳ نسخه SPSS و AMOS نسخه ۲۱ تحلیل شدند.
یافته ها: یافته ها نشان دادند که منابع (هوش عاطفی و حمایت اجتماعی) و الزامات (استرس شغلی) هم بصورت مستقیم و مجزا با تاب آوری ارتباط دارند (به ترتیب ۰/۰۰۱˂P، ۰/۰۰۶=P، و ۰/۰۰۱˂P ) و هم به صورت تعاملی (تعامل هوش عاطفی و استرس شغلی، حمایت اجتماعی و استرس شغلی، حمایت اجتماعی و هوش عاطفی) (به ترتیب ۰/۰۰۱˂P، ۰/۰۰۱˂P، و ۰/۰۰۳=P).
نتیجه گیری: هوش عاطفی، حمایت اجتماعی و استرس شغلی می توانند بر تاب آوری کارکنان بانک ها تاثیرگذار باشند و مدیران منابع انسانی در بانک ها می توانند با ایجاد مداخلات آموزشی در این زمینه ها به افزایش تاب آوری کارکنان کمک کنند.
سمیرا برکات، حبیب الله دهقان، حسین ابراهیمی، بهنام مرادی،
دوره ۹، شماره ۲ - ( ۷-۱۴۰۰ )
چکیده
زمینه و هدف: احساس حرارتی حسی مستقیم از درجه حرارت هوا نیست، بلکه به چگونگی احساس افراد و تجربه حسی و پدیده روانی مربوط است که میتواند بر عملکرد، بهرهوری، نگرش و احساس رضایت آنان تأثیرگذار باشد. مطالعه حاضر با هدف تعیین احساس حرارتی ذهنی و ارتباط آن با استرس، اضطراب، افسردگی و عملکرد شناختی دانشجویان انجام شد.
روش کار: مطالعه توصیفی – تحلیلی حاضر روی ۱۶۷ نفر از دانشجویان پسر دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در فصل زمستان (اواسط دی ماه تا آخر بهمن ماه) سال ۱۳۹۷ انجام شد. احساس حرارتی ذهنی دانشجویان در یک مقیاس هفت نقطهای و دمای محیط و رطوبت در اتاق مربوط به هر دانشجو اندازهگیری شد. برای سنجش استرس، اضطراب از پرسشنامه DASS-۴۲ و عملکرد شناختی از دستگاه "Reaction Timer" استفاده شد. دادههای جمعآوری شده نیز با نرمافزار SPSS نسخه ۲۰ تجزیه و تحلیل شدند.
یافتهها: میزان استرس، اضطراب و افسردگی دانشجویان به ترتیب ۴۰، ۴۷/۳ و ۴۱/۳ درصد بود. میانگین دمای محیط خوابگاه C° ۲۰/۳۲۶، میانگین رطوبت نسبی ۵۶/۷۸ و احساس حرارتی ذهنی ۲۹/۹ درصد دانشجویان از دمای محیط در مقیاس خنثی بود. ارتباط معنیداری بین احساس حرارتی ذهنی دانشجویان با استرس، اضطراب و میانگین زمان واکنش تشخیصی، انتخابی رنگها، انتخابی صداها، تعداد خطاها در بخش تشخیصی و انتخابی صدا به دست آمد.
نتیجهگیری: زمانی که احساس حرارتی ذهنی دانشجویان فاقد احساس حرارتی خنثی باشد و در سطوح مختلف احساس گرما یا سرما قرار بگیرد، بر استرس، اضطراب و آزمون های زمان واکنش (زمان واکنش تشخیصی، زمان واکنش تشخیصی رنگ ها و صداها) تأثیر منفی دارد؛ به طوری که استرس، اضطراب، مدت زمان واکنش به محرک ها و تعداد خطاها افزایش می یابد. همچنین احساس ذهنی دانشجویان از دمای محیط اطراف خود به عنوان فاکتوری بسیار مهم و تأثیرگذار به دست آمد؛ زیرا علاوه بر اینکه بر استرس و اضطراب مؤثر بود، بر زمان واکنش تشخیصی و انتخابی آنان نیز تأثیر به سزایی داشت.
محمد رضا امیدی، هادی مفتاحی، نبی امیدی،
دوره ۱۱، شماره ۱ - ( ۳-۱۴۰۲ )
چکیده
اهداف: کارکنان در صنایع نفت و گاز با اضطراب های مختلفی مواجه می شوند، پیدایش بیماری کرونا و گسترش سریع آن ممکن است بر میزان اضطراب این افراد بیفزاید. هدف از این تحقیق بررسی نقش میانجی فرسودگی شغلی در رابطه بین اضطراب کرونا و استرس شغلی است.
روش کار: تحقیق حاضر یک تحقیق توصیفی پیمایشی است، که در سال ۱۴۰۰ صورت پذیرفته است. جامعه آماری این تحقیق کلیه کارکنان عملیاتی شرکت مهندسی و ساختمان صنایع نفت است؛ که با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه برابر با ۳۱۰ نفر به دست آمد؛ ابزار اصلی گردآوری اطلاعات شامل پرسش نامه مقیاس اضطراب کرونا، پرسش نامه فرسودگی شغلی و پرسش نامه استرس شغلی است. در این تحقیق برای تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیه های تحقیق از تحلیل مسیر در نرم افزار SMART PLS استفاده شد.
یافتهها: اضطراب کرونا بر فرسودگی شغلی با ضرایب (T=۱۱/۲۲ = ۰/۴۲ , R۲) و استرس شغلی با ضرایب (T=۹/۲۴ = ۰/۴۸ , R۲) تاثیر معناداری دارد. همچنین تاثیر فرسودگی شغلی بر استرس شغلی با ضرایب (T=۹/۲۴ = ۰/۳۸ , R۲) معنا دار است. ضریب اثر VAF برای تاثیر اضطراب کرونا بر استرس شغلی با نقش میانجی فرسودگی شغلی برابر با ۰/۵۱ و ضریب معنا داری آن ۷/۵۲ است. بنابراین نقش میانجی فرسودگی شغلی بین دو متغیر اضطراب کرونا و استرس شغلی تایید شد.
نتیجهگیری: اضطراب کرونا به صورت مسقیم و غیر مستقیم باعث اثرات منفی بر کارکنان است و باید برای عملکرد بهتر کارکنان سطح اضطراب کرونا در صنایع مختلف کاهش یابد.
نادره سیداحمدی، علیرضا حیدری، پرویز عسکری،
دوره ۱۱، شماره ۱ - ( ۳-۱۴۰۲ )
چکیده
اهداف: این مطالعه بهمنظور بررسی تأثیر درمان مصونسازی در برابر استرس (SIT) بر استرس شغلی، اضطراب کرونا، تابآوری و کیفیت خواب کارکنان بهداشت و درمان انجام شد.
روش کار: طرح پژوهش پیشآزمونپسآزمون با گروه کنترل بود. جامعهی تحقیق کارکنان بهداشت و درمان شهر اهواز بودند و نمونهی تحقیق شامل ۴۰ نفر بود که بهروش نمونهگیری هدفمند بر اساس معیارهای ورود و خروج انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش عبارت بودند از: مقیاس اضطراب بیماری کرونا، تابآوری، کیفیت خواب و استرس شغلی. دادهها با روش تحلیل کوواریانس تکمتغیری و چندمتغیری با استفاده از نرمافزار SPSS تحلیل شدند.
یافتهها: یافتههای پژوهش حاضر نشان داد که نسبت F تحلیل کوواریانس تکمتغیری برای کیفیت خواب ۳۰۴/۰۸ (۰/۰۰۱P<)، اضطراب کرونا ۲۱۲/۹۹ (۰/۰۰۱P<)، تابآوری ۱۵۲/۳۷ (۰/۰۰۱P<) و استرس شغلی ۱۲۴/۵۹ (۰/۰۰۱P<) است (۰/۰۰۱P<).
نتیجهگیری: با توجه به اثربخشی آموزش مصونسازی در برابر استرس بر متغیرهای مورد مطالعه، این آموزش برای کادر بهداشت و درمان ضروری به نظر میرسد.
محمد بابامیری، رامین رحمانی، رشید حیدری مقدم، مهرانه شعبانی،
دوره ۱۱، شماره ۲ - ( ۶-۱۴۰۲ )
چکیده
اهداف: در محیطهای کاری، آن عامل اصلی که میتواند کنترل کارکنان را در هم بشکند و زمینهی بروز پرخاشگری در کارکنان را فراهم کند، استرس شغلی است. به همین دلیل، در این پژوهش، نقش مدل عدم تعادل تلاش-پاداش در بروز زورگویی در محیطکار بررسی شده است.
روش کار: این مطالعه از نوع توصیفی و تحلیلی است. در پژوهش حاضر، بهمنظور سنجش متغیرها، از دو پرسشنامهی خودگزارشدهی عدم توازن تلاش-پاداش سیگریست و اعمال منفی استفاده شد. جامعهی پژوهش کارکنان یکی از پتروشیمیهای واقع در جنوب کشور بودند و با استفاده از روش سرشماری، تعداد ۲۰۲ نفر وارد مطالعه شدند. تجزیهوتحلیلها با نرمافزار SPSS۱۸ و با روش ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی انجام شد.
یافتهها: میانگین و انحراف معیار سن و سابقهی کار افراد شرکتکننده در مطالعهی حاضر بهترتیب، برابر با ۹/۳۲±۴۰/۱۳ و ۹/۵۰±۱۵/۹ سال بود. ۱۴۷ نفر (۷۲/۸ درصد) از شرکتکنندگان زن و ۱۷۴ نفر (۸۶/۱ درصد) متأهل بودند. از نظر وضعیت تحصیلات نیز مشخص شد که ۱۰/۹ درصد دارای مدرک کاردانی، ۸۱/۲ درصد دارای مدرک کارشناسی و مابقی افراد دارای مدرک کارشناسیارشد یا بالاتر بودند. حدود سهچهارم افراد استخدام رسمی بودند. بر اساس نتایج مدل رگرسیون چندمتغیره، از بین متغیرهای بررسیشده در این مطالعه، عدم توازن تلاش-پاداش و تعهد افراطی بهصورت معناداری قادر به پیشبینی تغییرات نمرهی زورگویی بودند (۰/۰۰۱>P).
نتیجهگیری: بر اساس نتایج، کارکنانی که بین دروندادها و بروندادها در شغل احساس عدم تعادل دارند و همچنین، کارکنانی که دارای ویژگی تعهد افراطی هستند، بیشتر رفتارهای منفی بهشکل زورگویی در محیط کار بروز میدهند.
روحاله حسینی، مجتبی چکیده،
دوره ۱۱، شماره ۳ - ( ۹-۱۴۰۲ )
چکیده
اهداف: منابع انسانی مهمترین سرمایه و عامل استراتژیک هر سازمانی و بهخصوص بیمارستانها است. برای بهرهبرداری بیشتر از این سرمایه بهمنظور بهبود کیفیت خدمات بیمارستان، نیاز است مدیران با بهکارگیری راهبردهای مناسب، عوامل استرسزای شغلی را کاهش دهند و حذف کنند. کاهش استرس در ارتقای روحیه و انگیزهی منابع انسانی بیمارستان نقش بسزایی دارد. بنابراین، در این پژوهش، راهبردهای مدیریتی بهمنظور کاهش استرس شغلی منابع انسانی در بیمارستان امام رضا (ع) واقع در زرندیه بررسی شده است.
روش کار: پژوهش حاضر برحسب هدف، از نوع کاربردی است. از نظر روش، از نوع توصیفیتحلیلی و از نظر روش گردآوری دادهها، میدانیپیمایشی است. جامعهی آماری پژوهش شامل تمام صاحبنظران بیمارستان امام رضا (ع) است. ۲۸ نفر بهعنوان نمونه از طریق نمونهگیری گلولهبرفی انتخاب شدند. ابزار گردآوری دادهها در این پژوهش، پرسشنامهی ماتریسی محققساخته در زمینهی مسئلهی پژوهش بود. دادهها با تکنیک Taxsonomy تجزیهوتحلیل شدند.
یافتهها: با توجه به تحلیل دادهها مبنی بر محاسبهی ضریب اهمیت شاخصهای پژوهش، اعتمادبهنفس با ۲۸/۱%=Wj و انگیزش و روحیهی کارمند با ۲۷/۱%=Wj شاخصهای مؤثر شناسایی شدند. همچنین، بر اساس تجزیهوتحلیل دادههای بهدستآمده در این پژوهش با تکنیک تکسونومی، در میان راهبردهای مدیریتی مختلف بهمنظور کاهش استرس شغلی، سه راهبرد تقویت فضای کاری بر اساس صمیمیت با ۰/۴۶۹=CI، راهبرد شفافیت اهداف شغلی (شفافیت در نقشها و وظایف) با ۵/۵۲۱=CI و مدیریت مشارکتی با ۳/۷۹۸=CI در اولویت قرار گرفتند.
نتیجهگیری: بر اساس نتایج این تحقیق، نیاز است مدیران بیمارستان بهمنظور کاهش استرس شغلی نیروی انسانی، راهبردهای صمیمیت در فضای کاری، شفافیت در نقشها و سبک مدیریت مشارکتی را تدوین و پیادهسازی کنند.
دکتر محسن عارفیان، فاطمه رئیسی، محمدجواد هادیان فرد،
دوره ۱۱، شماره ۳ - ( ۹-۱۴۰۲ )
چکیده
اهداف: دردهای اسکلتیعضلانی مرتبط با کار یکی از عوامل اصلی کاهش کمیت و کیفیت کار و تهدیدکنندهی سلامت جسمانی و روانشناختی کارمندان محسوب میشود. هدف از مطالعهی حاضر بررسی شیوع و پیشبینی دردهای اسکلتیعضلانی مرتبط با کار بر اساس پوسچر بدن، استرس شغلی، سلامت روان و انعطافپذیری روانشناختی در کارکنان شرکتی تجاری در شیراز بود.
روش کار: جامعهی آماری شامل کارکنان این شرکت با تعداد کلی ۲۵۰ نفر بود که طبق جدول مورگان، ۱۴۷ نفر (۵۱ زن و ۹۶ مرد) بر اساس معیارهای ورود، انتخاب و ارزیابی شدند. ابزار گردآوری اطلاعات شامل پرسشنامههای درد اسکلتیعضلانی (Nordic questionnaires)، پوسچر بدن (Qec)، استرس شغلی (ERI)، سلامت روان (GHQ) و انعطافپذیری روانشناختی (CFI) بود. اطلاعات دموگرافیک بهوسیلهی آزمونهای ناپارامتریک خیدو و کروسکالوالیس و ارتباط بین متغیرها بهشیوهی تحلیل رگرسیون و بهوسیلهی نرمافزار spss-۲۶ تجزیهوتحلیل شد.
یافتهها: بررسی یافتههای توصیفی نشان داد که شایعترین درد در گروه نمونه بهترتیب، درد کمر (۷۶/۱۹ درصد)، گردن (۶۹/۳۸ درصد) و قسمت تحتانی کمر (۵۶/۶۴ درصد) بود؛ همچنین، ورزش بیشتر در طول هفته با تجربهی کمتر درد در ارتباط بود (۰/۰۵P<). بر اساس یافتهها، پوسچر بدن بیشترین توانایی پیشبینی دردهای گردن، شانه، دست و کمر را داشت (۰/۰۱P<)، همچنین، مؤلفههای استرس شغلی، سلامت روان و انعطافپذیری روانشناختی بهصورت معناداری، دردهای مرتبط با کار را پیشبینی کردند (۰/۰۱P<).
نتیجهگیری: بر اساس نتایج، آموزش شیوهی صحیح پوسچر بدن میتواند میزان درخور توجهی از دردهای اسکلتیعضلانی را کاهش دهد؛ همچنین، آموزش شیوههای مدیریت استرس شغلی و ارتقای انعطافپذیری روانشناختی کارکنان ممکن است با کاهش ناراحتیهای جسمانی مرتبط باشد.