۹۳ نتیجه برای ارگونومی
محبوبه السادات رحمن پور، عباس عبادی، آرام تیرگر،
دوره ۶، شماره ۳ - ( ۷-۱۳۹۷ )
چکیده
زمینه و هدف: هدف از اعتباربخشی بیمارستان‌ها افزایش ایمنی و رضایت بیماران و کارکنان است که بخشی از آن از طریق متناسب‌سازی محیطی امکان‌پذیر است. پژوهش حاضر با هدف تبیین ضرورت استفاده از ملاحظات ارگونومیک در فرایند اعتباربخشی بیمارستان‌ها اجرا شده است.
روش کار: این مطالعه روش‌شناختی در سال ۱۳۹۷ طراحی، و هم‌زمان با روان‌سنجی و اعتباریابی ابزار ارزیابی تناسب ساختاری بیمارستان‌های سالمنددوست اجرا شد. تعیین مؤلفه‌های ساختاری از طریق بررسی متون و اعتباریابی گویه‌ها به روش دلفی انجام گرفت. پس از تعیین روایی محتوا، طبقه‌بندی گویه‌ها به بخش‌های الزامی یا اساسی، به‌ترتیب با کسب حداقل دو سوم و یک سوم آرای متخصصان صورت پذیرفت و در پردازش داده‌ها از شاخص آمار توصیفی و استنباطی استفاده شد.
یافته‌ها: پردازش نظر متخصصان در ۷۲ گویه (روایی محتوا) نشان داد بخش اعظم گویه‌ها (۵۵ مورد معادل ۷۶ درصد) الزامی یا اساسی بودند و بیشترین سهم موارد الزامی را متخصصان سالمندشناسی و کمترین آن را متخصصان معماری اعلام کردند.
نتیجه‌گیری: با توجه به رشد جمعیت سالمند در کشور از سویی و سهم بالای مراجعه سالمندان به مراکز درمانی، و الزامی و اساسی بودن بیشتر گویه‌های ابزار ارزیابی، به‌کارگیری اصول ارگونومی در اعتباربخشی به بیمارستان‌ها امری لازم به نظر می‌رسد.
افشین مرزبان، عبداله حیاتی،
دوره ۶، شماره ۳ - ( ۷-۱۳۹۷ )
چکیده
زمینه و هدف: عملیات برداشت یکی از مهم‌ترین مراحل تولید میوه خرما است که عمدتاً در ایران به‌صورت سنتی انجام می‌شود. به دلیل نیاز مبرم این عملیات به فعالیت‌های فیزیکی و طاقت‌فرسا، نیروی کار با مخاطرات شغلی فراوانی در این عملیات روبه‌رو است که معمولاً بیماری‌های شغلی و کاهش بهره‌وری آنها را به همراه دارد.
روش کار: در این مطالعه بیست و سه کارگر، برای تعیین فعالیت‌های بحرانی عملیات برداشت دستی میوه خرما بررسی شدند. این عملیات متشکل از عملیات بالای نخل خرما (شامل فعالیت‌های بالا رفتن از نخل، برش خوشه‌ها و پایین آمدن از نخل) و عملیات پایین نخل خرما (شامل فعالیت‌های تکاندن خوشه‌ها، جداکردن برخی میوه‌های ناسالم و ریختن میوه‌ها درون جعبه) بود. به‌منظور تعیین فعالیت‌های بحرانی از ارزیابی‌های فیزیولوژیکی (ضربان قلب و دامنه ضربان قلب) و فیزیکی (میزان درد و ناراحتی اعضای بدن) استفاده شد.
یافته‌ها: عملیات بالای نخل با ضربان قلب و دامنه ضربان قلب به‌ترتیب ۲۹/۴ و ۱۷۷/۸ درصد نسبت به عملیات پایین نخل، فشار فیزیولوژیکی بیشتری به کارگر وارد می‌کند. کارگران عملیات بالای نخل خرما به درد ناحیه کمر و کف پا مبتلا بودند؛ در حالی که کارگران عملیات پایین نخل خرما تنها در ناحیه کمر درد داشتند.
نتیجه‌گیری: بررسی‌ها نشان داد عملیات بالای نخل عملیات بحرانی برداشت سنتی میوه خرما است. فعالیت بالا رفتن از نخل بیشترین فشار فیزیولوژیکی را به دلیل حرکت در خلاف جهت گرانش زمین ایجاد می‌کند؛ در حالی که فعالیت پایین آمدن از نخل به دلیل حرکت کارگر در جهت گرانش زمین، فشار فیزیولوژیکی کمتری داشت و فعالیت بالا رفتن از نخل بین فعالیت‌های مربوط به عملیات بالای نخل، بحرانی‌ترین عمل بود.
زیور صباغی نژاد، عبدالکاظم نیسی، سمیه پروین،
دوره ۶، شماره ۳ - ( ۷-۱۳۹۷ )
چکیده
زمینه و هدف: هر سازمان برای ایجاد نیروی انسانی کارآمد و توانمند باید محیطی شاداب، به‌دور از تنش، دارای شرایط دمایی و روشنایی مطلوب و ابزارآلات متناسب با وضعیت جسمی هر کارمند، محیط کاری ایمن و آرام، فراهم کند تا بتواند با ایجاد حس خشنودی شغلی، بهترین عملکرد را از آنها انتظار داشته باشد. پژوهش حاضر به بررسی شرایط ارگونومیکی کتابخانه‌های دانشگاه‌های دولتی شهر اهواز و تأثیری آن بر خشنودی و عملکرد شغلی کتابداران می‌پردازد.
روش کار: این پژوهش توصیفی بوده و به روش پیمایشی انجام گرفته است. جامعۀ پژوهش شامل ۸۴ نفر کتابدار دانشگاه‌های شهید چمران و علوم‌پزشکی جندی‌شاپور اهواز است که به‌صورت سرشماری در مطالعه شرکت کردند. برای بررسی شرایط ارگونومیک از پرسش‌نامۀ استخراج‌شده از نرم‌افزار ergotools، بررسی خشنودی شغلی از مقیاس آیرنسون و همکاران و بررسی عملکرد شغلی از پرسش‌نامۀ فرج پهلو، نوشین فرد و حسن‌زاده استفاده شد. روابط بین متغیرهای پژوهش با استفاده از مدل‌یابی معادلات ساختاری، تحلیل واریانس چندمتغیری (مانوا) و آزمون تعقیبی LSD و با کمک نرم‌افزار Spss و Amos بررسی شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که بین شرایط ارگونومیکی و خشنودی شغلی، خشنودی شغلی و عملکرد شغلی و شرایط ارگونومیکی و عملکرد شغلی رابطۀ مستقیم، مثبت و معنادار وجود دارد. همچنین بین شرایط ارگونومیک و عملکرد شغلی به‌واسطۀ خشنودی شغلی نیز رابطۀ غیرمستقیم مثبت و معنادار وجود دارد.
نتیجه‌گیری: کتابداران کتابخانه‌های دانشگاهی با بهره‌مندی از شرایط ارگونومیک بهتر، خشنودی بیشتری دارند و عملکرد شغلی بهتری نشان می‌دهند.
مهدی گنجی، میلاد کریمی، بهنوش بهاری،
دوره ۶، شماره ۴ - ( ۱۲-۱۳۹۷ )
چکیده
زمینه و هدف: با توجه به ضرورت پکیجینگ صحیح راننده، تنظیم پارامترهای پکیج به‌منظور حصول بالاترین ارگونومی راننده بسیار مهم است. محدوده تغییرات برخی پارامترهای پکیجینگ گسترده است و انتخاب صحیح مقدار این پارامترها تا حصول شرایط ارگونومی راننده نیز مستلزم سعی و خطاست.
روش کار: در پژوهش حاضر، با استفاده از نرم‌افزار MINITAB نسخه ۱۶ و پارامترهای پکیجینگ راننده، چندین شبیه‌سازی شرایط رانندگی به کمک ابزار (DHM(Digital human modeling و (DOE (Design of experiment انجام شد؛ بنابراین برای کلاس خودرویی C، محدوده تمامی پارامترهای پکیج راننده، مانند ارتفاع صندلی، زاویه فرمان و... با استفاده از سایت A۲MAC۱ استخراج و به‌عنوان مبنای پارامتر ورودی در نظر گرفته شد. در ادامه با توجه به آزمایش‌های پیشنهادی به کمک نرم‌افزار MINITAB نسخه ۱۶، ارزیابی میزان راحتی راننده براساس معیار (PORTER (۱۹۹۸ صورت گرفت.
یافته‌ها: ارتفاع صندلی همچنین فواصل قائم و افقی مجموعه فرمان تا نقطه مبنای پاشنه پا، بیشترین تأثیر را بر ارگونومی راننده دارند. همچنین با توجه به همبستگی زیاد برخی پارامترهای پکیج با خروجی‌های ارگونومی زوایای بدن، معادلات پیش‌بینی‌گری در این باره ارائه شده است.
نتیجه‌گیری: نتایج نشان‌دهنده الگویی بهینه برای ارگونومیک‌ترین موقعیت رانندگی در خودرو است. همچنین تأثیرگذارترین پارامترهای پکیج راننده از نظر ارگونومی شناخته و با استفاده از آنالیز
(ANOVA (Analysis of variance برای آنها مدل‌های پیش‌بینی‌گر ریاضی ارائه شده است.
زهرا واحدی، عادل مظلومی، علی شریف نژاد، کمال اعظم،
دوره ۶، شماره ۴ - ( ۱۲-۱۳۹۷ )
چکیده
زمینه و هدف: در دهه اخیر، گوشی همراه به یکی از پرکاربردترین فناوری‌های روز دنیا تبدیل شده است که کاربران آن به‌دلیل استفاده روزافزون از این ابزار، ساعات بسیاری را صرف آن می‌کنند.
روش کار: این مطالعه در دو بخش نیمه‌تجربی و تجربی صورت گرفت. در ابتدا ۹۸ دانشجو در بخش نیمه‌تجربی وارد شدند و پرسشنامه‌های دموگرافیک و بادی‌مپ را پیش از کار با گوشی همراه پر کردند. سپس از آنان خواسته شد با گوشی همراه خود به مدت ۲۰ دقیقه وظایف دلخواه را انجام دهند و بار دیگر پرسشنامه بادی‌مپ را تکمیل کنند. در بخش دوم این مطالعه، ۱۲ زن از گروه نخست برای بررسی خمش گردن به کمک دستگاه موشن‌کپچر وارد مطالعه شدند. به‌منظور بررسی آماری نیز از نرم‌افزار SPSS نسخه ۲۴ استفاده شد.
یافته‌ها: جست‌وجو در اینترنت و ارسال پیامک از رایج‌ترین وظایف شرکت‌کنندگان این مطالعه بود. استفاده از گوشی همراه سبب افزایش درد و ناراحتی در گردن، شانه، شست، ریشه شست و تنار شده است. نتایج مطالعه نشان می‌دهد وضعیت نشسته به‌طور معناداری به افزایش خمش گردن در مقایسه با وضعیت ایستاده می‌انجامد. همچنین خمش گردن هنگام در دست گرفتن گوشی همراه به‌صورت دودستی و همچنین حین تایپ‌کردن افزایش می‌یابد.
نتیجه‌گیری: کاربران گوشی همراه برای زمان طولانی حرکات تکراری را در پوسچر ثابت داشتند و تصور می‌شود که این فاکتورها در افزایش احتمال بروز اختلالات اسکلتی-عضلانی تأثیرگذارند.
دکتر عادل مظلومی، لیلا حاجی زاده، وفا فیضی،
دوره ۷، شماره ۱ - ( ۳-۱۳۹۸ )
چکیده
زمینه و هدف: امروزه سالمندی پدیده‌ای مهم در جهان است. طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی به افراد با سن ۶۰ سال و بالاتر سالمند گفته می‌شود. به موازات افزایش سن سالمندان توانایی افراد کاهش یافته و محدودیت‌های آنان افزایش می‌یابد. در نتیجه توجه به محیط زندگی و متناسب‌سازی آن برای افراد بسیار مهم است. بنابراین هدف این پژوهش طراحی و اعتباربخشی سیاهه ریسک فاکتورهای ارگونومیکی در منازل سالمندان و سیاهه ارزیابی توانایی عملکردی سالمندان است.
روش کار: این پژوهش به صورت توصیفی ـ تحلیلی است که در سال ۱۳۹۷ بین ۲۰ نفر از سالمندان شهرستان لار انجام گرفت. در این مرحله با استناد بر مقالات و سیاهه‌های موجود، مشاهده و مصاحبه با سالمندان سیاهه اولیه طراحی و روایی و پایایی آنها انجام شد. ابزار ارائه‌شده در این پژوهش از لحاظ روایی و پایایی در سطح بالا و مناسبی قرار دارد.
یافته‌ها: ارتفاع آینه روشویی، ارتفاع روشویی، وسیع بودن ابعاد حیاط و ابعاد نامتناسب در منزل در سیاهه ریسک فاکتورهای ارگونومیکی و گشودن در با استفاده از زنگ معمولی در سیاهه ارزیابی توانایی عملکردی امتیاز روایی کمتر از ۰/۷۸ را کسب کرده و از سیاهه‌ها حذف شدند.
نتیجه‌گیری: همچنین با توجه به نتایج به‌دست‌آمده توجه به نیازهای سالمندان، طراحی محیط و ابزار متناسب با محدودیت‌ها و توانایی‌های آنان در حل مشکلات و ارتقای کیفیت زندگی افراد بسیار مهم است.
ایرج علیمحمدی، رضا پوربابکی، کاظم رحمانی، مهرداد سوری، فخرالدین احمدی کانرش،
دوره ۷، شماره ۱ - ( ۳-۱۳۹۸ )
چکیده
زمینه و هدف: پژوهش‌ها تأثیر سیگار بر عملکردهای ذهنی و شناختی افراد را نشان می‌دهد که نیازمند توجه و تمرکز است. هدف این پژوهش بررسی تأثیر سیگار بر عملکرد شناختی کارگران صنعت خودروسازی است.
روش کار: در این پژوهش مورد ـ شاهدی که در سال ۱۳۹۷ در کارخانه خودروسازی انجام شد، ۲۸۰ نفر از کارگران به صورت تصادفی ساده در دو گروه مورد (۱۰۰ نفر سیگاری) و شاهد (۱۸۰ نفر غیر‌سیگاری) وارد پژوهش شدند. همه افراد از محیط‌هایی با صدای تراز ۸۲ تا ۸۸ دسی‌بل انتخاب شدند. عملکرد شناختی کارگران نیز از طریق آزمون‌های عملکرد پیوسته، استروپ و آزمون برج لندن سنجش شد.
یافته‌ها: میانگین سنی گروه مورد (۳/۷) ۳۶/۰۲ سال و گروه شاهد (۳/۶۵) ۳۶/۲۵ سال بود. نتایج نشان می‌دهد که آزمون برج لندن در افراد گروه سیگاری امتیاز پایین‌تری از افراد غیر‌سیگاری دارد (۰/۰۱>OR =۰/۹۰۳ ،P) و سایر مؤلفه‌های آزمون برج لندن ارتباط معنی‌داری با وضعیت سیگاری بودن افراد ندارد (۰/۰۵<P). همچنین آزمون استروپ و عملکرد پیوسته نیز در خصوص مؤلفه‌های تعداد پاسخ صحیح و زمان پاسخ و تداخل ارتباط معنی‌داری با وضعیت سیگاری بودن افراد دارد (۰/۰۱>P) و سایر مؤلفه‌ها ارتباطی با وضعیت سیگاری بودن افراد ندارد (۰/۰۵<P).
نتیجه‌گیری: مصرف سیگار و مواد نیکوتین‌دار به نحو محسوسی عملکردهای ذهنی و فکری کارگران را کاهش می‌دهد و افراد سیگاری از تداخل تمرکز، سرعت پردازش مغزی پایین در تصمیم‌گیری و دقت کاری ضعیف رنج می‌برند.
فخرالدین احمدی کانرش، ایرج علیمحمدی، جمیله ابوالقاسمی، کاظم رحمانی،
دوره ۷، شماره ۱ - ( ۳-۱۳۹۸ )
چکیده
زمینه و هدف: آلودگی صدا یکی از مهم‌ترین عوامل فیزیکی زیان‌آور در محیط‌های کاری در کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه محسوب می‌شود که اثرات مشهودی بر کیفیت زندگی کارگران می‌گذارد. هدف این پژوهش بررسی اثرات روانی و فیزیولوژیکی ناشی از مواجهه مزمن با صدا است.
روش کار: این پژوهش مقطعی است که بر ۲۵۰ نفر از کارگران صنعت خودروسازی در سال ۱۳۹۷ به صورت تصادفی انجام شد. برای بررسی میزان پرخاشگری و آزردگی افراد در پژوهش از پرسشنامه باس و پری و آزردگی استفاده شد. همچنین فشار‌خون با استفاده از فشار‌سنج جیوه‌ای ALPK۲ اندازه گیری شد.
یافته‌ها: اختلاف معنی‌داری در میزان فشار‌خون سیستولیک، دیاستولیک و آزردگی صوتی در گروه‌های با تراز فشار صوت کمتر و بیشتر از ۸۵ دسی‌بل وجود دارد (۰/۰۰۱>P). نتایج رگرسیون چند‌متغیره به‌خوبی نشان می‌دهد که بین میزان آزردگی و تراز فشار صوتی با فشار‌خون کارگران ارتباط معنی‌داری وجود دارد(۰/۰۱>P). همچنین بین مؤلفه‌های پرخاشگری با تراز فشار صوت نیز همبستگی معنی‌داری مشاهده شد (۰/۰۱>P).
نتیجه‌گیری: مواجهه مزمن با صدا در محیط‌های کار با تغییرات روان‌شناختی و فیزیولوژیک، مانند فشار‌خون و سطح پرخاشگری، افراد همراه است و اجرای برنامه‌های پیشگیرانه در کاهش بروز این اختلالات روانی و فیزیولوژیک مؤثر است.
ندا مهدوی، مسعود شفیعی مطلق، ابراهیم درویشی،
دوره ۷، شماره ۲ - ( ۶-۱۳۹۸ )
چکیده
زمینه و هدف: براساس قوانین و الزامات داخلی و بین‌المللی، ضروری است میزان مواجهه کارکنان با ریسک فاکتورهای ارگونومی مدیریت شود. فعالیتی که براساس آن فرد ملزم به استفاده از بدن برای حمل، بالا‌آوردن، پایین‌بردن، هل‌دادن، کشیدن و نگه‌داشتن بار باشد، وظیفه دستی نامیده می‌شود. هدف مطالعه حاضر، معرفی چگونگی اجرای برنامه ارگونومی مشارکتی و آشناسازی ارگونومیست‌ها با آن برای مشاغلی است که وظایف دستی دارند.
روش کار: مطالعه حاضر در طول سال ۱۳۹۶ بر روی همه کارکنان شاغل در واحد شارژ راکتور یک شرکت رزین‌سازی که تعداد آنها ۲۰ نفر بود انجام شد. برای انجام مطالعه از ارگونومی مشارکتی به روش پرفورم Participatory Ergonomics for Manual tasks (PErforM)M استفاده شد. با استفاده از گام‌های اجرایی این روش مشارکتی، پس از برگزاری جلسه‌های متعدد آموزشی، ریسک‌های ارگونومیک به کمک کارکنان و با استفاده از فرم من‌ترا (ManTRA)ی Manual Task Risk Assessment tool شناسایی و ارزیابی شد. سپس با استفاده از ابزار دات‌موکراسی (DotMocracy) مداخلات پیشنهادی کارکنان به دست آمد و برای اجرا استفاده شد. همچنین این مداخلات پیش از اجرا شبیه‌سازی شدند تا امکان‌پذیری اجرای آنها بررسی شود.
یافته‌ها: با استفاده از ManTRA مشخص شد که هل‌دادن پالت‌های حاوی کیسه‌های ۸۰۰ کیلوگرمی و شارژ ماشین‌آلات با کیسه‌های ۲۵ کیلوگرمی، پرخطرترین وظایف دستی هستند. پس از اجرای مداخلات با استفاده از ارگونومی مشارکتی، شدت وظایف تکراری و اعمال نیرو در نواحی دست، شانه و پایین کمر کاهش یافتند.
نتیجه‌گیری: پرفورم، ظرفیت بالایی برای تعدیل مواجهه کارکنان با ریسک فاکتورهای ارگونومی و کشف راه‌حل‌های کنترلی اثربخش ساده و کاربردی دارد، اما دستیابی به این هدف نیازمند ارتقای دانش ارگونومی تیم‌های کاری و تعهد مدیریت است.
محمدصادق سهرابی، ندا مهدوی،
دوره ۷، شماره ۲ - ( ۶-۱۳۹۸ )
چکیده
زمینه و هدف: یکی از اثربخش‌ترین روش‌های مدیریت ریسک فاکتورهای ارگونومی در محیط کاری دخیل‌کردن کارکنان در شناسایی و ارزیابی این ریسک‌ها و درنهایت طرح‌ریزی و اجرای مداخلات از سوی خود آنهاست؛ بنابراین هدف مطالعه حاضر اجرای برنامه ارگونومی مشارکتی با تکیه بر انتقال دانش ارگونومی به کارکنان و بررسی تأثیر مداخلات حاصل از این برنامه بر شاخص‌های ماکروارگونومی است.
روش کار: مطالعه پیش‌رو به‌صورت مداخله‌ای نیمه-تجربی با همکاری یازده نفر از کارکنان یکی از آزمایشگاه‌های تشخیص طبی انجام شده است. برای این منظور، از ابزارهای پرسشنامه رضایت شغلی مینه‌سوتا و شناخت شغل واگنر استفاده شد. برنامه ارگونومی مشارکتی این مطالعه براساس راهنمای کلینیک بهداشت شغلی اُنتاریو کانادا (Occupational Health Clinics for Ontario Workers Inc (OHCOW اجرا شد. تفاوت سطح مؤلفه‌هایی همچون رضایت شغلی و افزایش توان انگیزشی کارکنان، قبل و بعد از اجرای مداخلات حاصل از برنامه ارگونومی مشارکتی OHCOW، با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه ۲۳ در این محیط کاری بررسی شد.
یافته‌ها: میزان رضایت شغلی قبل و بعد از اجرای مداخلات ارگونومی مشارکتی با وجود افزایش نسبی، تفاوت معنی‌داری نداشت، اما در یکی از مقیاس‌های آن یعنی «جو سازمانی»، تغییر معنی‌داری ایجاد شده بود (۰/۰۱۶=P). همچنین توان بالقوه انگیزشی کارکنان بعد از اجرای مداخلات در مقایسه با قبل از آن افزایش معنی‌داری داشت (۰/۰۱۳=P).
نتیجه‌گیری: در این مطالعه از ارگونومی مشارکتی با هدف بهبود برخی جنبه‌های ماکروارگونومی استفاده شد. براساس نتایج، ارگونومی مشارکتی می‌تواند برخی مقیاس‌های رضایت شغلی و توان انگیزشی را در میان کارکنان افزایش دهد. درنهایت پیشنهاد می‌شود زمان بیشتری برای تأثیرگذاری مداخلات در نظر گرفته شود.
علی عربیان، بهادر مکی آبادی، صادق مسجودی، کمال اعظم، احسان غفاری، ابراهیم ترابی نساج، سید ابوالفضل ذاکریان،
دوره ۷، شماره ۲ - ( ۶-۱۳۹۸ )
چکیده
زمینه و هدف: امروزه به‌دلیل رشد شتابان کلان‌شهرها و کمبود وسایل حمل‌ونقل عمومی درون‌شهری، بسیاری از مردم هنگام استفاده از این وسایل، ازجمله اتوبوس در حالت ایستاده سفر می‌کنند که این وضعیت سبب درد، ناراحتی و بروز حوادث غیرتصادفی برای آنها می‌شود. هدف مطالعه حاضر، ارزیابی ارگونومیکی صندلی ایستاده-نشسته برای مسافران ایستاده در اتوبوس درون‌شهری است.
روش کار: شرکت‌کنندگان این مطالعه، هشت دانشجوی مرد دانشگاه علوم‌پزشکی تهران با میانگین
(انحراف معیار) سن (۲/۱۲) ۲۵/۲۵ بودند. شرکت کنندگان از بین داوطلبانی که فاقد بیماری‌ها و اختلالات اسکلتی عضلانی بودند، انتخاب شدند. به‌منظور ارزیابی صندلی ایستاده-نشسته و مقایسه با حالت ایستاده در اتوبوس درون‌شهری که در پاییز ۱۳۹۷ انجام گرفت، از روش‌های الکترومیوگرافی و مقیاس بورگ استفاده شد. نتایج فعالیت انقباض عضلانی ناحیه پا و مقیاس بورگ در نرم‌افزار SPSS نسخه ۲۴ وارد و تجزیه و تحلیل شد.
یافته‌ها: میانگین نمره مقیاس بورگ برای احساس ناراحتی مسافران در همه اندام‌ها به‌‌جز باسن، در حالت ایستاده-نشسته کمتر از حالت ایستاده است. همچنین میزان فعالیت انقباضی عضلات ناحیه پا در حالت ایستاده-نشسته به‌طور معنی‌داری (۰۵/۰>P) کمتر از حالت ایستاده به دست آمد.
نتیجه‌گیری: نتایج مقیاس بورگ و فعالیت انقباضی عضلات پا سبب کاهش سطح ناراحتی و فعالیت انقباضی عضلات پا هنگام استفاده از صندلی ایستاده-نشسته در مقایسه با حالت ایستاده شده است؛ بنابراین می‌توان صندلی مذکور را برای همه مسافران وسایل حمل و نقل عمومی درون‌شهری که در حالت ایستاده قرار دارند مفید دانست.
محمد غفرانی، مجید معتمدزاده، محمدرضا آقایی، زهرا محمدمرادی،
دوره ۷، شماره ۳ - ( ۸-۱۳۹۸ )
چکیده
زمینه و هدف: چگونگی استقرار و عملکرد افراد در طی فعالیت های روزانه در پویایی و سلامت جسمی و روانی افراد جامعه، نقش اساسی دارد و با توجه به اینکه انسان، روزانه با وسایل متفاوتی سروکار دارد، لازم است که تطابق لازم را با ویژگی های بدن وی داشته باشد. هدف اصلی این مطالعه، طراحی و ساخت میز و صندلی ارگونومیک نقشه‌کشی، منطبق با ابعاد بدنی هنرجویان می باشد.
روش کار: در این تحقیق به یکی از پر کاربردترین مبلمان‌های آموزشی، یعنی میز و صندلی رسم پرداخته‌شده است. پس از بررسی میزان رضایتمندی از این مبلمان، برای بازنگری و طراحی ارگونومیک مطابق با ابعاد آنتروپومتری، ابعاد بدنی ۱۶۰ هنرجو و ۴۰ دانشجوی یک آموزشکده ی فنی و حرفه‌ای، مورد اندازه‌گیری قرار گرفت. داده ها توسط نرم‌افزار SPSS تحلیل آماری شدند.
یافته ها: مطابق با نتایج، حدود ۷۰ درصد هنرجویان، از ویژگی های صندلی و میزهای رسم راضی نیستند و به جز قد و طول ران، اختلاف معنی‌داری بین پایه های مختلف تحصیلی در هنرستان ها وجود ندارد و در نهایت با کمک ویژگی های تنسنجی، میز و صندلی رسمی طراحی شد که به استثناء ارتفاع نشستن گاه، در سایر شاخص ها، تطابق صد درصدی با ابعاد بدن هنرجویان داشت.
نتیجه گیری: در این پژوهش مشاهده شد که نارضایتی فراوانی در بین هنرجویان به دلیل عدم تطابق این مبلمان آموزشی با ابعاد بدنی آنان وجود دارد که سبب لطمات جسمی‌عضلانی و روانی و عدم کیفیت آموزشی شده است. در پایان مطالعه، جهت طراحی ارگونومیک، مواردی درجهت رضایتمندی، پایداری و کاهش هزینه‌های تولید و همچنین دلایل نارضایتی هنرجویان از میز و صندلی‌های آموزشی ارائه شد.
الناز رجبی شاملی، رحمان شیخ حسینی، شکیبا اسدی ملردی،
دوره ۷، شماره ۳ - ( ۸-۱۳۹۸ )
چکیده
زمینه و هدف: اختلالات عضلانی-اسکلتی در دانش‌آموزان شیوع زیادی دارد که عوامل مختلفی را برای آن می‌توان در نظر گرفت. این مطالعه با هدف بررسی ارتباط ارگونومی میز و صندلی کلاس بر پاسچر دانش‌آموزان و ارتباط آن با اختلالات عضلانی-اسکلتی در دانش‌آموزان مقطع ششم ابتدایی شهر کرج انجام شد.
روش کار: در این تحقیق مقطعی، ۳۴۶ دانش‌آموز پسر از مقطع ششم ابتدائی شهر کرج انتخاب شدند. به منظور اندازه‌گیری زوایای کایفوز سینه‌ای و لوردوز کمری، یک خط‌کش منعطف به کار رفت. برای ثبت اطلاعات ارگونومی و آنتروپومتری دانش‌آموزان از خط‌کش فلزی ۵۰ سانتی‌متری استفاده شد. برای تحلیل اطلاعات از آزمون همبستگی اسپیرمن در سطح معناداری ۰/۰۵ استفاده شد.
یافته ها: نتایج نشان داد ارتفاع میز، عمق نیمکت و ارتفاع نیمکت به ترتیب فقط در ۱۸ درصد، ۱۲ درصد و ۵۰ درصد دانش‌آموزان در حالت ارگونومی نرمال قرار دارد. بین عمق نیمکت و نمره کامل نوردیک، رابطه معنی‌دار منفی مشاهده شد.
نتیجه گیری: وضعیت ارگونومی میز و نیمکت مدارس ابتدایی شهر کرج در مقطع ششم ابتدایی در حد قابل قبول نبود. بنابراین، پیشنهاد می‌کنیم برای جلوگیری از عواقب احتمالی آن، استانداردسازی ارگونومیک میز و نیمکت مدارس در دستور کار قرار گیرد.
سیاوش اعتمادی نژاد، سید اسماعیل حسینی نژاد، جمشید یزدانی چراتی، فریبا قائم پناه، محمود یوسفی چمازکتی، مجتبی احمدی، علی امانی،
دوره ۷، شماره ۴ - ( ۱۱-۱۳۹۸ )
چکیده
زمینه و هدف: خیاطی از جمله مشاغلی است که شیوع اختلالات اسکلتی عضلانی در آن بالاست. شرایط ایستگاه کار خیاطی به گونه ای است که خیاطان را مترادف با آسیب های اسکلتی عضلانی در نواحی مختلف بدن بخصوص درد در گردن، شانه و قسمت فوقانی پشت و حتی کمر ساخته است. هدف از این مطالعه بررسی تاثیر ایستگاه کاری طراحی شده برای خیاطی با در نظر گرفتن نتایج مطالعات گذشته بر روی عضلات گردن و شانه کاربران توسط الکترومیوگرافی است.
روش کار: در این مطالعه تحلیلی مداخله ای، میزان فعالیت چهار عضله سطحی گردن و شانه (عضلات جناغی چنبری ، دلتوئیدقدامی، دلتوئید میانی ، دلتوئید خلفی) توسط الکترومیوگرافی روی ۳۳ شرکت کننده (زن و مرد) در دو ایستگاه کاری طراحی شده جدید و متداول با هم مقایسه شدند.
یافته ها: میزان فعالیت عضلات در دوایستگاه کاری جدید و متداول، دارای اختلاف معنادار بود(P<. اما بین حالت های مختلف ایستگاه کاری جدید تفاوت معناداری مشاهده نشد.
بحث و نتیجه گیری: هر چهار عضله در ایستگاه کاری جدید در مقایسه با ایستگاه کاری متداول دارای فعالیت کمتری بود، بدین معنی که ایستگاه کاری طراحی شده، توانسته است فعالیت عضلات گردن و شانه را در حین کار کاهش دهد.
پریسا حسن زاده، ابوالفضل قهرمانی، ایرج محبی،
دوره ۷، شماره ۴ - ( ۱۱-۱۳۹۸ )
چکیده
زمینه و هدف: ماکروارگونومی نگرشی فنی-اجتماعی است که به طراحی سازمانی، سیستم کار و طراحی تعامل‌های انسان-ماشین، انسان-محیط و انسان-شغل می‌پردازد. بررسی‌ها نشان می‌دهد شرایط ماکروارگونومی محیط کار می‌تواند تأثیر نامطلوبی بر سلامتی کارکنان داشته باشد. در این میان، کارکنان بیمارستان‌ها با استرس شغلی فراوانی مواجه می‌شوند و شیوع اختلالات اسکلتی–عضلانی در آنها زیاد است؛ از این رو پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط وضعیت ماکروارگونومی با شیوع اختلالات اسکلتی-عضلانی و پیامدهای استرس شغلی در بیمارستان‌های آموزشی-درمانی ارومیه انجام شد.
روش کار: این مطالعه از نوع مقطعی–توصیفی است که ۳۵۰ نفر از کارکنان پنج بیمارستان را به صورت تصادفی انتخاب شدند و در این مطالعه شرکت کردند. برای جمع آوری داده‌ها از سه پرسشنامه ماکروارگونومی، نوردیک و پیامدهای استرس شغلی استفاده شد. داده‌های به‌دست‌آمده با استفاده از آمار توصیفی و آزمون آماری کای دو تجزیه و تحلیل شدند.
یافته‌ها: یافته‌های این مطالعه نشان داد از ۳۵۰ شرکت‌کننده ۲۱۷ نفر (۶۲ درصد) زن و ۱۶۸ نفر (۴۸ درصد) پرستار بودند. میانگین سنی آنها (۸/۱۳±) ۳۶/۶۳ و میانگین سابقه کاری (۷/۶۵ ±) ۱۱/۵۳ سال بود. نتایج آزمون ANOVA نشان داد وضعیت ماکروارگونومی به‌طور معنی‌داری در بیمارستان‌ها متفاوت بود و بیمارستان ۱ وضعیت مطلوب‌تری داشت. بیشترین میزان علائم اختلالات اسکلتی-عضلانی در ناحیه گردن (۷۵/۷ درصد) و نشیمن و کمر (۷۳/۷ درصد) گزارش شد. میانگین نمره پیامدهای استرس شغلی شرکت‌کنندگان نیز پایین تر از حد مطلوب بود. وضعیت ماکروارگونومی با اختلالات اسکلتی-عضلانی و پیامدهای استرس شغلی ارتباط معنی‌داری داشت.
نتیجه گیری: بر اساس یافته‌های مطالعه حاضر می‌توان نتیجه گرفت شرایط ماکروارگونومیکی محیط کار تأثیر فراوانی در بروز اختلالات اسکلتی-عضلانی و پیامدهای استرس شغلی دارد؛ بنابراین به‌منظور کاهش اختلالات اسکلتی-عضلانی و استرس شغلی باید برنامه‌های مداخله‌ای سازمانی و اجرای برنامه‌های آموزش ماکروارگونومی باهدف تغییر و بهبود شرایط محیط کار در بیمارستان‌ها صورت گرفت.
فرین خانه شناس، پیمانه حبیبی، سید ابوالفضل ذاکریان،
دوره ۷، شماره ۴ - ( ۱۱-۱۳۹۸ )
چکیده
زمینه و هدف: ارگونومی در ارتباط با مطالعه و طراحی سیستماتیک محیط کار در جهت بهبود سلامتی و رفاه انسان است. سلامت و رفاه کارکنان تحت تاثیر فاکتورهای مختلفی قرار می گیرد. طبیعت یک پارادایم جدید در ارگونومی شغلی می باشد که در متون اصلی ارگونومی نقش آن در ارتباط با رفاه انسان بخوبی بررسی و تشریح نشده است. بنابراین، هدف اصلی این مطالعه بررسی نتایج حاصل از پیوند با طبیعت بر سلامتی کارکنان بویژه رفاه در قالب یک مطالعه مروری سیتماتیک بود.
روش کار: با جستجوی مقالاتی که از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۹ در زمینه طراحی بیوفیلیک منتشر شده بود و براساس معیارهای تحقیق تعداد ۲۵ مقاله برای مطالعه سیستماتیک حاضر انتخاب شدند. مقالاتی که زبان اصلی آنها غیر انگلیسی بود از مطالعه خارج گردید.
یافته ها: نتایج این مطالعه نشان داد که طراحی بیوفیلیک در ارتباط با بهبود رفاه انسانی، عملکرد وکاهش استرس می باشد.
نتیجه گیری: سازمان ها به کمک ارگونومیست ها باید چنین تغییراتی را در محیط کار مدنظر قرار داده و راه حل های مبتنی بر طبیعت به صورت برنامه های راهبردی در جهت بهبود رفاه و نه صرفا اعمال استراتژی موقت که شرایط فیزیکی یک ساختمان یا چشم انداز آن را تغییر می دهند ارائه شوند.
محمدصادق سهرابی، مهرداد عنبریان،
دوره ۷، شماره ۴ - ( ۱۱-۱۳۹۸ )
چکیده
زمینه و هدف: استفاده از ویژگی‌های آنتروپومتریکی در طراحی ارگونومیک ایستگاه‌های کاری در پیشگیری و کاهش ناراحتی‌های اسکلتی-عضلانی در محیط‌های اداری مفید است. هدف مطالعه حاضر تعیین ابعاد آنتروپومتری کارکنان اداره گاز استان هرمزگان به منظور طراحی میز کار و صندلی برای کار با رایانه بر مبنای متغیرهای آنتروپومتری بوده است.
روش کار: در مطالعه توصیفی- تحلیلی حاضر که در سال ۱۳۹۸ انجام شد، به منظور اندازه‌گیری ۳۶ متغیر آنتروپومتری، ۱۲۱ کارمند شرکت گاز استان هرمزگان به صورت خوشه‌ای تصادفی انتخاب شدند. پس از اندازه‌گیری با معیارهای طراحی ارگونومی مشخصات ابعادی میز کار و صندلی اداری طراحی شد.
یافته‌ها: شرکت‌کنندگان پژوهش ۸۰.۲ درصد مرد و ۱۹.۸ درصد زن با میانگین سنی ۳۵.۱۱ و انحراف معیار ۶.۶ در محدوده سنی ۲۵ تا ۵۹ سال بودند. میانگین و انحراف معیار ارتفاع قد اندازه‌گیری‌شده به‌ترتیب ۱۷۰.۷ و ۸.۰۶ سانتی‌متر به دست آمده است. نتایج آنتروپومتری به تفکیک جنسیت و صدک‌ها در جدول‌ها آمده و ویژگی‌های ابعادی صندلی و میز کار اداری بر مبنای داده‌های به‌دست‌آمده طراحی شده است.
نتیجه گیری: جدول‌های آنتروپومتری ارائه‌شده، در مطالعات و طراحی‌های بعدی کاربرد دارد. همچنین مشخصات ابعادی تجهیزات ارائه‌شده راهنمای کاربردی برای طراحی و ساخت محیط کار اداری است.
مسعود فیضی، حسین نوید، ایمان دیانت،
دوره ۸، شماره ۱ - ( ۳-۱۳۹۹ )
چکیده
زمینه و هدف: کمباین‌های برداشت کشاورزی نقش مهمی را در تولید غلات ایفا می‌کنند. یک کاربر کمباین تقریباً تمامی امور مربوط به برداشت را در یک پوسچر نشسته انجام می‌دهد. صندلی به‌عنوان رابط بین سیستم بیومکانیکی بدن کاربر و سیستم مکانیکی کمباین، تأثیر فراوانی بر ایمنی، سلامتی و راحتی دارد. بدون در نظر گرفتن خصوصیات آنتروپومتریک جامعه کاربران در طراحی ابعادی، دستیابی به یک طراحی موفقیت آمیز امکان‌پذیر نیست. در مطالعه حاضر، به بررسی تناسب بین ابعاد صندلی کمباین‌های مرسوم در ایران با ابعاد آنتروپومتریک کاربران ایرانی پرداخته شده است.
روش کار: این مطالعه در شهرستان بیجار، وسیع‌ترین شهرستان استان کردستان در غرب ایران انجام شد. هشت بعد آنتروپومتریک شامل وزن، قد، ارتفاع شانه، ارتفاع آرنج، ارتفاع رکبی، طول باسن-رکبی، عرض شانه و عرض باسن بر روی نمونه‌ای از کاربران اندازه‌گیری شد. تناسب عرض نشیمن‌گاه، عرض بالایی پشتی، عرض پایینی پشتی، ارتفاع نشیمن‌گاه، ارتفاع دسته، عمق نشیمن‌گاه و ارتفاع پشتی بر اساس روابط منطقی موجود مورد ارزیابی قرار گرفت.
یافته‌ها: عدم تناسب قابل توجهی بین ابعاد صندلی‌های مورد بررسی و ابعاد آنتروپومتریک کاربران وجود داشت. انتخاب مقادیر ۴۴۰، ۳۷۰، ۴۴۰، ۴۱۰، ۲۶۰، ۴۳۰ و ۴۱۵ میلی‌متر برای عرض نشیمن‌گاه، عرض بالایی پشتی، عرض پایینی پشتی، ارتفاع نشیمن‌گاه، ارتفاع دسته، عمق نشیمن‌گاه و ارتفاع پشتی می‌تواند تناسب را به مقادیری بین ۶۲/۲ تا ۱۰۰ درصد افزایش دهد.
بحث: ابعاد صندلی کمباین‌های موجود، برای جامعه ایرانی مناسب نیست. اما، با در نظر گرفتن ابعاد آنتروپومتریک کاربران می‌توان صندلی‌های را به لحاظ ارگونومیکی بهبود بخشید. لازم به ذکر است که طراحی بر پایه استانداردهای ملّی و بین‌المللی نمی‌تواند تناسب ابعادی صندلی‌ها را تضمین نماید.
حامد امانی، سید حسین شجاعی، هیمن زارعی،
دوره ۸، شماره ۱ - ( ۳-۱۳۹۹ )
چکیده
زمینه و هدف: محیط کار مناسب فضایی است که فرد در آن احساس آرامش و تمرکز دارد. در زمینه روان‌شناسی محیط، رنگ یکی از عوامل محیطی است که تأثیر بسیاری بر ادراک و رفتار انسان دارد؛ بنابراین هدف مطالعه مروری سیستماتیک حاضر بررسی تأثیر رنگ بر محیط کار است.
روش کار: مقاله حاضر مطالعه مروری سیستماتیک است. مقالات منتشر شده تمام متن و انگلیسی در پایگاه‌های علمی PubMed, Scopus, Science Direct ISI Web of Knowledge با کلیدواژه های درک رنگ، ارگونومی رنگ، روان‌شناسی رنگ، اثر رنگ، سلامت روانی و محیط کار بدون محدودیت زمانی جست‌وجو شد که ۴۵ مقاله واجد شرایط بررسی شدند.
یافته‌ها: در ابتدا ۲۶۲ مقاله از پایگاه‌های اطلاعاتی مختلف شناسایی شدند. در میان آنها ۹۳ مقاله معیارهای ورود به مطالعه را داشتند. پس از آن ۴۸ مقاله به‌دلیل انجام‌ندادن مطالعات تجربی از مطالعه حذف و ۴۵ مقاله برای بررسی نهایی انتخاب شدند. درمجموع ۱۸ مطالعه به بررسی اولویت رنگ، ۲۵ مطالعه به تحلیل خلق و خو و احساسات، ۶ مطالعه به بررسی پیامدهای سلامت و ۱۹ مطالعه به تحلیل تأثیر رنگ محل کار بر پیامدهای مرتبط با کار متمرکز بودند. نتایج نشان می‌دهد که رنگ، تأثیر فراوانی بر احساسات (برای مثال خلق و خو)، بهزیستی (مانند استرس، راحتی، رفاه) و عملکرد (بهره‌وری و خلاقیت) دارد.
نتیجه گیری: رنگ در محیط کار نقش مهمی در ادراک و رفتار انسان به‌ویژه خلق‌وخو، رفاه و عملکرد دارد. استفاده از رنگ در محیط کار می‌تواند سبب افزایش روحیه مثبت، کمک به احساس بهزیستی و نتیجه مثبت منجر شود. دانستن چگونگی حداکثر تأثیرگذاری تفاوت رنگ در محل کار بر انسان ضروری است.
محمدامین موعودی، فاطمه رزاقی پهنه کلایی، فریبا قائم پناه، امیرحسین مهدوی، احمدرضا ویسی،
دوره ۸، شماره ۲ - ( ۴-۱۳۹۹ )
چکیده
زمینه و هدف:دو نوع توالت درحالت نشسته( فرنگی)و وضعیت چمباتمه ( سنتی)استفاده می گردند.از آنجایی که هریک ازاین دو نوع،معایب و محاسن خاص خود را دارند،این پژوهش جهت بر طرف نمودن معایب سنگ توالت نوع چمباتمه ای مبتنی بر اصول ارگونومی انجام گردید.
روش کار: ۶۱ نفر( ۲۹نفرمذکرو ۳۲ نفرمونث)در محدوده سنی ۱۹ تا ۶۰ سال وارد این مطالعه گردیدند. ۷مشخصه آنتروپومتری با استفاده از مترنواری در این افراد اندازه گیری گردید. پرسشنامه ای حاوی ۴ سوال در اختیار آنان قرار داده شد.هر یک از افراد روی شیب های مختلف از صفر تا ۲۰ درجه به حالت چمباتمه به مدت ۲ دقیقه می نشستند. ارزیابی ناراحتی وضعیتی موضعی (LPD) با پرسش از افراد در ۳ نقطه از بدن ، در شیب های مختلف،وگونیومتری در (A)، ( B)،(C)و (D) نیز انجام شد.
نتایج: براساس مشخصه‌های آنتروپومتری افراد، یافته‌های حاصل از ال‌پی‌دی و گونیومتری در نواحی مختلف بدن، ابعاد موردنیاز در سنگ‌توالت در جایگاه کف پا، به طول ۳۲/۳۳ و پهنای ۱۲/۷۴سانتی‌متر به دست آمد. زاویۀ بین کف پاها ۲۳/۳۳ درجه و شیب موردنیاز در کف پا ۱۲ درجه مشخص شد.
نتیجه گیری: یافته های حاصل از این تحقیق، نشان داد که اصلاح جایگاه پا در سنگ توالت چمباتمه ای و طراحی آن به صورت شیبدار می تواند در ایجاد احساس راحتی در کاربران، موثر باشد. با توجه به اندک بودن مطالعات در مورد این نوع توالت ، به نظر می رسد تحقیقات بیشتر در این زمینه و از جمله پژوهش بر روی جمعیت های خاص همچون معلولین، کودکان ، زنان باردار،کهنسالان و ... ضروری می باشد.
