زهرا سادات جوادی حسینی، حمید رضا مختاری‌نیا، محسن واحدی،
دوره ۱۰، شماره ۲ - ( فصل‌نامه تخصصی انجمن ارگونومی و مهندسی عوامل انسانی ایران ۱۴۰۱ )
چکیده
اهداف: اختلالات اسکلتی- عضلانی مرتبط با کار، عارضه‌ای چند فاکتوری می‌باشد که منجر به از دست رفتن زمان کار، ناتوانی و افزایش هزینه‌ی اقتصادی می‌شود. هدف از مطالعه‌ی حاضر، ارزیابی نقش فاکتورهای فیزیکی، محیطی و روانی- اجتماعی در ایجاد اختلالات اسکلتی- عضلانی در کارگران تولید و مونتاژ قطعات خودرو در شهر قم در سال ۱۴۰۰ بود.
روش کار: در مطالعه‌ی مقطعی حاضر، ۲۱۱ نفر به صورت در دسترس وارد شدند. مشخصات دموگرافیک و شیوع اختلالات اسکلتی- عضلانی به ترتیب با پرسش‌نامه‌ی خود گزارشی و پرسش‌نامه‌ی Nordic توسعه یافته ارزیابی شد. بار کار ذهنی توسط شاخص NASA-TLX و فاکتورهای فیزیکی، محیطی و روانی- اجتماعی با پرسش‌نامه‌ی ارزیابی محیط کار چندوجهی ساختارمند، ارزیابی شدند. از رگرسیون لجستیک دوحالته جهت نشان دادن نقش فاکتورهای خطر در ایجاد اختلالات، استفاده شد.
یافته‌ها: میانگین سنی افراد شرکت‌کننده، ۳۳/۹ ± ۶/۹ بود. میزان شیوع تمام عمر اختلالات اسکلتی- عضلانی برای حداقل یک ناحیه از بدن ۷۷/۷۲ درصد به دست آمد که نواحی گردن، کمر و شانه شایع‌ترین بودند. جنس، سابقه‌ی مصرف سیگار، سن، سابقه‌ی عمل جراحی و سابقه‌ی ورزش، مؤثرترین فاکتورها در ایجاد اختلالات- اسکلتی عضلانی بوده است. همچنین زیرمقیاس‌های بار کار ذهنی، در ایجاد درد در شانه، ناحیه‌ی فوقانی پشت، کمر، زانو، نقش دارد. زیرمقیاس‌های پرسش‌نامه‌ی ارزیابی محیط کار چندوجهی ساختارمند نقش مؤثری در درد ناحیه‌ی گردن (۱/۳۹۶ = OR)، بخش فوقانی پشت (۱/۶۶۳ = OR)، لگن/ ران، زانو، مچ دست/ دست و مچ پا/ پا دارد.
نتیجه‌گیری: با توجه به نقش عوامل مختلف در ایجاد اختلالات، فاکتورهای فیزیکی، محیطی و روانی- اجتماعی بایستی همزمان در طراحی برنامه‌های پیشگیری و مداخلات ارگونومیکی در نظر گرفته شوند.
