سولماز تابع افشار، سحر طوفان، آرش ثقفی اصل،
دوره ۹، شماره ۴ - ( فصل‌نامه تخصصی انجمن ارگونومی و مهندسی عوامل انسانی ایران ۱۴۰۰ )
چکیده
زمینه و هدف: معماری محیط کار، از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار در سلامت و رفاه کارکنان می‌باشد. بنابراین بررسی نقش طراحی محیط کار بر ظهور انواع مختلف مشکلات سلامتی در بین کارکنان ضروری است. هدف از پژوهش حاضر، ضمن بررسی شرایط حاکم بر محیط‌های کاری مورد مطالعه، شناسایی نقش عوامل متأثر از چیدمان داخلی (جانمایی- ارگونومی، روشنایی، کیفیت هوای داخلی (Indoor air quality) IAQ، دما، نوفه، سبک طراحی و نظافت) در ظهور سندرم ساختمان بیمار بین کارکنان بود.
روش‌کار: این مطالعه در سه ساختمان اداری شهر ارومیه (راه و شهرسازی، نظام مهندسی، فرودگاه) انجام پذیرفته و در مجموع، ۲۲۶ نمونه از کارکنان این ساختمان‌ها انتخاب و اطلاعات آن‌ها از طریق پرسش‌نامه‌ای که پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ تأیید شده بود، جمعآوری گردید.
یافته‌ها: یافته نشان می‌دهد که با وجود فواید و مزایایی که طرح چیدمان پلان باز در سازماند‌هی محیط‌های کاری داشته است، پیامد‌های منفی زیادی همچون افزایش نوفه و حواس پرتی، عدم رعایت اصول ارگونومی، ازدحام، کاهش حریم خصوصی و عدم امکان کنترل فردی در شرایط محیطی را در پی داشته و به طور کلی، یک طرح چیدمان کارآمد برای محل کار در نظر گرفته نمی‌شود.
نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد که برای مقابله‌ی مؤثر با ظهور سندرم ساختمان بیمار و دستیابی به یک محیط داخلی سالم در محیط‌های کاری، ضمن توجه به عوامل و پارامترهای متأثر از طراحی چیدمان، بایستی با توجه به ماهیت و نوع کار، توازنی بین چیدمان محیط به شکل اتاق‌های شخصی، مشترک و یا سالن پلان باز وجود داشته باشد.
سولماز تابع افشار، سحر طوفان، آرش ثقفی اصل،
دوره ۱۰، شماره ۲ - ( فصل‌نامه تخصصی انجمن ارگونومی و مهندسی عوامل انسانی ایران ۱۴۰۱ )
چکیده
اهداف: بی‌تردید افراد سهم قابل توجهی از وقت خود را در محیط‌های کاری سپری می‌کنند. عوامل متعددی بر سلامت و رفاه کارکنان تأثیر می‌گذارد. هدف این پژوهش، شناسایی مشکلات معماری محیط، از طریق بررسی علائم سندرم ساختمان بیمار و رتبه‌بندی پارامترهای متأثر از پنج عامل فیزیکی (آسایش حرارتی، سر و صدا، روشنایی، چیدمان- ارگونومی و دکوراسیون) بود.
روش کار: مطالعه‌ی توصیفی- تحلیلی حاضر در تابستان سال ۱۴۰۰ انجام شد. جامعه‌ی آماری شامل ۵۲ نفر از کارکنان ساختمان نظام مهندسی ارومیه بودند که بر اساس جدول مورگان، حجم نمونه‌ای به تعداد ۴۶ نفر، به روش تصادفی انتخاب گردید. داده‌‌های لازم از طریق پرسش‌نامه جمعآوری شد و با استفاده از آمار توصیفی (فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار) و آزمون Friedman، تجزیه و تحلیل شدند.
یافته‌ها: با در نظر گرفتن میانگین رتبه‌ها، علائم خستگی (۴/۴۷)، درد عضلانی (۵/۴۷)، سردرد (۵/۴۷) و استرس زیاد (۶/۱۴) و تمرکز ضعیف (۷/۴۵)، در کنار برخی از پارامترهای تعریف شده برای هر کدام از عوامل، از جمله ازدحام زیاد و فقدان حریم گفتاری (۷۸/۱۲ درصد)؛ سر و صدای مکالمه افراد (۶۲/۹۳ درصد)؛ دمای نامناسب محیط‌کار در زمستان (۵۸/۵۹ درصد) و تابستان (۴۹/۹۱ درصد)، جانمایی نامناسب کاربری‌ها و عدم اختصاص فضای کافی برای افراد و تجهیزات (۴۹/۹۱ درصد)؛ مهم‌ترین نقش را داشتند.
نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد که طراحی ناکارآمد محیط و عدم رعایت اصول ارگونومی در نتیجه‌ی بازسازی‌های غیر‌اصولی بدون توجه به ماهیت کار و نیازمندی‌های آن، جانمایی نامناسب کاربری‌ها، تراکم غیراستاندارد کارکنان در یک محیط غیرمنعطف، فقدان حریم گفتاری و ازدحام از مهم‌ترین دلایل بروز علائم شناسایی شدند.
