مجله ارگونومی

---

مقدمه: کارکنان بانک به دلیل ماهیت انجام کارشان در معرض استرس شغلی بالایی قراردارند. یکی از پیامدهای استرس تأثیر بر عملکرد شغلی است. از آنجاکه مطالعات داخلی در این حوزه نسبتاً نادر است، این مطالعه با هدف بررسی ارتباط بین عوامل روانی- اجتماعی کار با عملکرد شغلی در بین کارکنان بانک انجام گرفت. مواد و روش‌ها: تمام کارکنان شعب بانک در این مطالعه شرکت کردند. داده‌ها با استفاده از دو پرسشنامه عمومی نوردیک و پرسشنامه بهره‌وری نیروی انسانی گردآوری شدند. از ضریب همبستگی و مدل رگرسیون برای بررسی چگونگی ارتباط بین عوامل استرس‌زای شغلی و مقیاس‌های آن به عنوان متغیر مستقل و عملکرد شغلی به‌عنوان متغیر وابسته استفاده گردید. به علاوه، به منظور ارزیابی دقیق روابط بین متغیرها، از مدل‌یابی معادلات ساختاری استفاده شد. یافته‌ها: نتایج مطالعه حاضر نشان داد که شیوع استرس در بین کارکنان بانک در حد متوسط (۴۶,۶%) بود. همچنین همبستگی منفی و معناداری بین استرس در "حیطه وظیفه" و "حیطه سازمانی- اجتماعی" با عملکرد شغلی وجود داشت. در میان مقیاس‌های استرس در حیطه سازمانی- اجتماعی، مقیاس فرهنگ سازمانی و رهبری ارتباط منفی و معنادار بالایی با عملکرد شغلی نشان دادند (p= ۰.۰۰۱). نتیجه‌گیری: باتوجه به نتایج به دست آمده، حیطه سازمانی- اجتماعی می‌تواند به عنوان عامل اصلی افت بهره‌وری مورد توجه قرارگیرد. از این رو، پیشنهاد می‌شود تلاش بیشتر به منظور کنترل عوامل روانی- اجتماعی محیط کار و جلوگیری از افت عملکرد به‌ ویژه در مقیاس‌های فرهنگ سازمانی و رهبری صورت پذیرد.

---

  چکیده

  مقدمه

  گسترش روزافزون محاورات نوشتاری در دنیای مجازی از یک طرف، و فراگیر شدن زبان انگلیسی در این فضا از طرف دیگر، بهره گیری از زبان فارسی را، حتی در بین فارسی زبانان، در این رابطه محدود نموده است. نبود داده های تجربی پیرامون کیفیت خوانایی و روانخوانی در متون چاپی و الکترونیک فارسی، تئوری مقدماتی انجام این تحقیق بود، که با هدف بررسی ارتباط سبک قلم (فونت) و کارایی قرائت، مورد طراحی و اجراء قرار گرفت.

  مواد و روش ها

  ۸۴ نفر دانشجوی فاقد مشکلات بصری در این مطالعه شرکت نمودند. فونت های پرکاربرد فارسی با اندازه و نسبت مساحت پیکسلی یکسان، جهت انجام دو تست خوانایی با استفاده از تکنیک تشخیص سریع کلمه، و روانخوانی با بهره گیری از تکنیک جستجوی کلمه­ی هدف، در شرایط یکسان تعامل بصری مورد بررسی و مقایسه قرار گرفتند.

  نتایج

  بررسی های آماری ارتباط معنی داری میان پارامترهای تایپوگرافیک فونت های فارسی و کارایی قرائت (بمانند زبان انگلیسی) نشان دادند. از بین ۶ فونت رایج انتخاب شده، قلم "یکان" بالاترین میزان خوانائی t (۸۳)= -۲,۶۹۴, p=۰,۰۱۲ و قلم "زر" بهترین روان خوانی t (۸۳)= -۲,۱۹۴, p=۰,۰۳۷ ، را دارا بودند.

  بحث

  بطور کلی، رویکرد متخصصین خط و نوشتار زبان فارسی پیرامون دسته بندی قلم ها، مؤید یافته های تحقیق فعلی می باشد. به بیان دیگر، فونت های پرکاربرد فارسی مربوط به طراحی متن دارای بهترین نرخ روانخوانی نسبت به فونت های دیگر دسته های نوشتاری بوده، و قلم های رایج جهت نمایش نیز دارای بالاترین میزان تشخیص یا خوانایی می باشند.

---

مقدمه: یکی از حوادث نسبتا شایع در محیط های کاری سرخوردن، سکندری خوردن و سقوط است که می تواند باعث آسیب کمر، رگ به رگ شدن، کشیدگی، کبودی و خون مردگی، شکستگی، خراش و پارگی و حتی مرگ شود. این مطالعه با هدف ارزیابی ریسک سرخوردن در بخش های مختلف یکی از بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی شیراز انجام شد.

مواد و روش ها: در این مطالعه مقطعی ریسک سرخوردن با استفاده از نرم افزار ارزیابی ریسک سرخوردن(SAT) اداره اجرایی ایمنی و بهداشت انگلیس(HSE) انجام شد. اطلاعات مربوط به شیوع حوادث سرخوردن در بین ۱۷۸ نفر از کارکنان با استفاده از یک پرسشنامه خود ساخته جمع آوری گردید. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS ویرایش ۲۰ انجام شد. برای اندازه گیری ضریب زبری از دستگاه زبری سنج مدل TQC-SP  ۱۵۶۰ استفاده شد.

یافته ها: ریسک سرخوردن در ۵ بخش از جمله راه پله های بیرون، بخش جراحی، آی سی یو و پذیرش اتفاقات در سطح قابل توجه بود. بیشترین و کمترین سطح ریسک سرخوردن به ترتیب مربوط به راه پله ها و واحد فیزیوتراپی بود. شیوع حوادث سرخوردن در افراد مورد مطالعه ۲/۴۷ درصد گزارش شد.

نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که مهمترین عامل موثر بر ریسک سرخوردن در بیمارستان مورد بررسی مربوط به نوع آلودگی و نیز نحوه و تعداد دفعات شستشوی کف می باشد.

---

مقدمه: ناراحتی‌های اسکلتی-عضلانی ناشی از کار در کاربران رایانه از شیوع بالایی برخوردار است. هدف این مطالعه ارزیابی ارگونومیک خطر ابتلاء به اختلالات اسکلتی- عضلانی کاربران کامپیوتر و تأثیر ۸ هفته تمرینات اصلاحی بر کاهش دردهای اسکلتی- عضلانی بود.

مواد و روش‌ها: در مرحله اول وضعیت بدنی و ناراحتی‌های اسکلتی-عضلانی ۸۴ نفر از کاربران کامپیوتر ادارات تویسرکان با استفاده از روش  RULAو پرسشنامه نوردیک ارزیابی شد. در مرحله بعدی ۳۰ نفر جهت شرکت تمرینات اصلاحی به دو گروه ۱۵ نفری کنترل و تجربی تقسیم و پس از ۸ هفته مجدد ارزیابی شدند. داده‌ها با استفاده از روش آماری t مستقل و همبسته تجزیه‌وتحلیل شدند.

یافته‌ها: میزان شیوع درد به ترتیب در نواحی گردن، کمر، شانه، ناحیه پشت، مچ دست، آرنج و زانوها درصد بالایی در افراد مورد مطالعه مشاهده شد. در واکاوی پوسچر، ۱/۶۳ و ۶/۵۳ درصد آزمودنی‌ها به ترتیب در اندام‌های چپ و راست در سطوح اقدامی دو، ۲/۳۲ و ۱/۴۴ درصد در سطح اقدامی سه و ۴/۲ درصد نیز در ناحیه راست بدن در سطح چهار قرار داشتند. پس از مداخله برنامه تمرینات اصلاحی، در اندام‌های فوقانی گروه تجربی۳/۳۸ درصد (۰۰۱/۰p=) و در اندام تحتانی ۷/۳۸ درصد کاهش معنی‌دار درد مشاهده شد (۰۰۶/۰=p).

نتیجه‌گیری: این مطالعه نشان داد فراوانی اختلالات به‌ویژه در نواحی گردن، کمر، شانه، پشت و مچ دست در گروه مورد مطالعه بالاست و تمرینات اصلاحی منتخب قادر بود موجب کاهش درد و سطح خطر شود. 

---

 

مقدمه: امروزه ناراحتی‌های اسکلتی-عضلانی در دنیا به علت آسیبی که به نیروی کار و بهره­وری وارد می­سازد از اهمیت فوق­العاده برخوردار است. لذا ضروری است که مطالعات وسیعی برای شناسایی و پیشگیری از بروز این آسیب­ها و کنترل ریسک فاکتورهای ایجادکننده آن‌ها انجام گیرد.

مواد و روش­ ها: این پژوهش با استفاده از یک مدل مداخله ارگونومی به بررسی و بهبود شرایط ارگونومیکی یک کارخانه تولید قطعات یدکی می­پردازد. به‌منظور بررسی­های نمونه­ای از جدول مورگان برای تعیین حجم نمونه استفاده و به روش نمونه­گیری تصادفی ساده تعداد ۴۴ نمونه از ۵۰ نفر کارکنان واحد تولیدی انتخاب شدند. برای شناسایی ریسک فاکتورهای ارگونومیکی از "پرسش­نامه نوردیک" و"نکات بازبینی ارگونومی"استفاده شد. بر اساس مدل نظری مورد استفاده مداخله ارگونومی در دو مرحله انجام گرفت.

یافته‌ها: در مرحله مداخله ارگونومی کلان در قالب کارگاه­ها و کارگروه­های مختلف، هفت هدف و سیزده پیشنهاد ارگونومیکی احصاء و ارائه شد. در مرحله مداخله ارگونومی خرد، بیست مورد ریسک فاکتورهای ارگونومیکی شناسایی و سیزده برنامه و راهکار برای برطرف کردن مشکلات پیشنهاد گردید. یازده مورد از راهکارها با تائید مدیریت ارشد در راستای بهبود شرایط ارگونومیکی و افزایش بهره­وری به مرحله اجرا گذاشته شد.

نتیجه­ گیری: مهم‌ترین نتیجه مداخلات ارگونومی جامع، تغییر در فرهنگ سازمانی است که منافع مستقیم و غیرمستقیم مثل راه‌حل‌های کم‌هزینه یا بدون هزینه برای حل مشکلات، ایجاد یک محیط بهبود مستمر و فعال، افزایش انگیزه کارکنان در مشارکت و نوآوری در حل مشکلات، تمایل بیشتر به تفکر برای ارائه ایده­های جدید، ارتباطات بهتر بین مسئولین و کارکنان، افزایش توانمندی و سطح دانش عمومی شاغلین را به دنبال داشته است. 

 

---

مقدمه: ازجمله موضوعات بسیار مهم در امر ایمن‌سازی ماشین‌آلات صنعتی، نصب حفاظ‌های مناسب جهت جلوگیری از آسیب‌های ناشی از کارکرد ماشین و برخورد کارگران با آن می‌باشد. طراحی حفاظ ماشین‌آلات، موضوع مهمی در  ارگونومی و ایمنی بوده و در آنتروپومتری دست، توجه زیادی را به خود معطوف داشته است. هدف این تحقیق، استخراج ابعاد بخش‌های مختلف دست کارکنان در یک مرکز صنعتی، طراحی یک نوع حفاظ ثابت شبکه‌ای مستطیل شکل در یک ماشین صنعتی و به‌کارگیری اطلاعات حاصله در استانداردسازی حفاظ ماشین‌آلات صنعتی کشور به‌منظور پیشگیری از حوادث می‌باشد.

مواد و روش­ها: ۹۷ نفر  از کارکنان زن و مرد شاغل در یک واحد صنعتی جهت اندازه‌گیری ۱۳ بعد آنتروپومتری دست راست مورد مطالعه قرار گرفتند. سپس جهت طراحی حفاظ ثابت مناسب، برای ابعاد طولی صدک ۹۹ مردان و برای ضخامت (قطر) و پهنا، صدک ۱ زنان محاسبه گردید.

یافته‌ها: بر اساس اندازه‌های به دست آمده، حفاظ ثابت مناسب با فاصله ایمن حفاظ تا قسمت خطرناک ۶۱/۱۹۶ میلی‌متر، طول شکاف ۱۹/۱۰ میلی‌متر و عرض شکاف ۲۹/۸ میلی‌متر  طراحی گردید. مقایسه ۶ پارامتر  PIP،DIP،MCP ، DPC،  TEو WRدر این مطالعه  با استاندارد OSHA، نشان داد که پارامترهای PIP و WR کاهش و DIP، MCP و TE افزایش یافته است و DCP به علت نبود اطلاعات کافی در OSHA مقایسه نشد.

بحث و نتیجه‌گیری: طراحی حفاظ ماشین‌آلات جهت جلوگیری از حوادث صنعتی جزء لاینفک ایمنی کار می‌باشد. مقایسه پارامترهایPIP ،DIP ،MCP DPC،TE  و WR در مطالعه حاضر نشان می‌دهد که برخی پارامترها در مقایسه با استاندارد OSHA کاهش و برخی افزایش یافته است. همچنین استاندارد ۱۱۸۰۰ سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران نیاز به بازبینی دارد.

---

مقدمه:  اختلالات اسکلتی عضلانی یکی از ده آسیبی است که باعث غیبت از کار می‌شود. ابزارهای متعددی جهت ارزیابی این اختلالات استفاده می‌شود. پرسشنامه توسعه یافته نوردیک یکی از ابزارهای مورد استفاده در ارزیابی این اختلالات است. هدف این مطالعه ترجمه، بومی‌سازی، بررسی روایی صوری و تکرارپذیری نسخه فارسی پرسشنامه توسعه یافته اسکلتی عضلانی نوردیک است.

مواد و روش­ها: مطالعه حاضر از لحاظ روش‌شناسی یک مطالعه غیرتجربی می‌باشد. جهت انجام کار از روش International Quality Of  Life Assessment استفاده شد. روایی صوری بر روی ۱۵ بیمار مبتلا به اختلالات اسکلتی عضلانی مورد بررسی قرار گرفت و جهت بررسی تکرارپذیری مطلق و نسبی به ترتیب از خطای معیار اندازه‌گیری و ضریب همبستگی درون‌گروهی بر روی ۴۸ نفر نمونه انجام شد. همچنین جهت اندازه‌گیری توافق بین دو بار اندازه‌گیری از ضریب توافق کاپا جهت متغیرهای اسمی استفاده شد.

یافته‌ها: فرایند ترجمه و بومی‌سازی پرسشنامه توسعه یافته نوردیک آسان و مطلوب گزارش شد. نتایج حاصل از بررسی روایی صوری نشان داد همه آیتم‌ها مورد تائید می‌باشد. ضریب همبستگی درون‌گروهی و شاخص خطای معیار اندازه‌گیری نسخه فارسی پرسشنامه توسعه یافته نوردیک در سطح قابل‌قبول (۷۰/۰ICC>،۷۶/۱-۵۶/۰=SEM) به دست آمد. دامنه ضریب توافق کاپا بین ۱ - ۷۸/۰ محاسبه شد.

نتیجه‌گیری: نسخه فارسی پرسشنامه توسعه یافته اسکلتی عضلانی نوردیک یک ابزار سنجش، با اعتبار و تکرارپذیر، جهت ارزیابی اختلالات اسکلتی عضلانی در افراد ایرانی می‌باشد.

---

مقدمه: مشکلات و عوارض ناشی از نامناسب بودن ابعاد میز و صندلی در تغییر شکل تن کودکان یکی از مسائل مورد توجه در سطح جهان است. هدف این مطالعه تعیین مشخصه های آنتروپومتری دانش آموزان ابتدائی در محدوده سنی ۶ تا ۱۲ سال استان مازندران و طراحی میز و صندلی ارگونومی براساس مشخصه های آنتروپومتری این دانش آموزان بود.

روش کار: در این مطالعه کاربردی به صورت مقطعی ۱۸ مشخصه آنتروپومتری تعداد ۲۳۳۶ نفر از دانش آموزان ۶-۱۲ سال در سال های ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۴ مورد بررسی قرار گرفت. جهت جمع آوری داده ها از صندلی آنتروپومتری، دوربین و پایه دوربین، و نرم افزار فتوگرافیکال آنتروپومتر استفاده شد. در نهایت، ابعاد طراحی میز و صندلی ارگونومی محاسبه و طراحی شد.

یافته ها: ابعاد آنتروپومتری به صورت میانگین، حداقل، حداکثر، انحراف معیار، میانه و مقدار صدک های ۵/۲ تا ۵/۹۷ برای دانش آموزان بدست آمد. نتایج نشان داد در گروه سنی ۶ تا ۷ و ۷ تا ۸ سال (کلاس اول و دوم) جنسیت اثری بر ارتفاع رکبی نداشت اما سن بر ارتفاع رکبی تاثیر داشت (۰۰۵/۰ > P). در گروه سنی ۸ تا ۹ و ۹ تا ۱۰ سال (کلاس سوم و چهارم) و همچنین گروه سنی ۱۰ تا ۱۱ و ۱۱ تا ۱۲ سال (کلاس پنجم و ششم) مشخص شد که جنسیت و سن هر دو بر روی ارتفاع رکبی اثر داشت (۰۰۵/۰ > P).

نتیجه گیری: اداره بهداشت، ایمنی و محیط زیست (HSE)، شرکت پالایش نفت آبادان، شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی ایران، آبادان، ایران نتایج نشان داد با حذف اثر جنس، به ازای هر سال افزایش سن ۲/۱۶ میلیمتر ارتفاع رکبی افزایش یافت. همچنین مشخص شد که با حذف اثر سن، ارتفاع رکبی برای دختران ۳۹/۲۰ میلیمتر بیشتر از پسران افزایش یافت. یعنی تا قبل از سن بلوغ، میزان افزایش ابعاد آنتروپومتری در دختران بیشتر از پسران بود. با استفاده از ابعاد آنتروپومتری اندازه گیری شده، ابعاد میز و صندلی ارگونومی در سه سایز برای دانش آموزان طراحی گردید.

---

مقدمه: اهمیت طراحی محصولات مختلف بدلایل اقتصادی و همچنین تغییر دیدگاههای کاربران، سیاست گذاریها و نیازهای قانونی در طی سالهای اخیر افزایش چشمگیری داشته است. متناسب با این تغییرات، علم ارگونومی نیز به عنوان یکی از مهمترین علوم تآثیر گذار در زمینه طراحی محصولات از نظر برقراری تناسب بهینه بین کاربر و محصول، رشد و توسعه یافته است. هدف از این مطالعه بررسی مهمترین ملاحظات و رویکردهای مختلف سنتی و جدید ارگونومی در طراحی محصولات و همچنین چالشها و محدودیتهای پیش رو در این زمینه بوده است.

روش کار: جستجوی مقالات از طریق بانک‌های اطلاعاتی و موتورهای جستجو نظیر Ergonomics Abstracts، Pubmed/Medline، Web of Science، Science Direct، Scopus و Google Scholar و کلید واژه‌های طراحی، محصول، ارگونومیک، روش‌های طراحی و رویکردهای طراحی صورت گرفت. جستجو محدود به مقالات انگلیسی زبان با متن کامل و منتشر شده در ژورنالهای Peer Review بین سالهای ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۵ بود.

یافته‌ها: مقایسه رویکردهای سنتی و جدید ارگونومی در طراحی محصول نشان می‌دهد که رویکردهای جدید با در نظر گرفتن جنبه‌ها و جزئیات بیشتری از تعامل کاربر-محصول و زمینه کاربرد، به طراحان در انتخاب یک مدل بهینه از محصول کمک می‌کنند. ملاحظات ارگونومیکی در رابطه با طراحی و تولید محصولات نیز شامل جنبه‌های مهندسی، عوامل روانی-اجتماعی و در نظر گرفتن قابلیت‌ها و محدودیت‌های کاربران و محصولات جهت برقراری تناسب بهینه بین کاربر و محصول می‌باشند.

نتیجه گیری: به نظر می‌رسد که در دنیای امروزی دیگر اکتفا به روشهای سنتی به تنهایی نمی‌تواند متضمن موفقیت یک محصول در بازار، بخصوص در مقیاس جهانی و برای طیف وسیعی از کاربران باشد. به عبارت دیگر، لحاظ کردن جنبه‌های مختلف فنی (از نظر تعامل کاربر با محصول) و حقوقی (محیط زیست، توسعه پایدار، صرفه اقتصادی و...) که در رویکردهای جدید ارگونومی مطرح می‌شوند می‌تواند به عنوان راه حل اصلاحی و تکمیلی جهت موفقیت محصولات در بازار و همچنین بهبود کیفیت محصولات از دیدگاه ارگونومیکی مورد توجه قرار گیرند. هرچند که برای رسیدن به این هدف ممکن است متخصصین ارگونومی با چالشهایی مواجه باشند، ولی ارائه ارگونومی با کیفیت و مطابق با اصول علمی و به روز شده توسط ایشان در طراحی محصول می‌تواند به عنوان یک راه حل مؤثر برای غلبه بر این چالشها در نظر گرفته شود.

---

مقدمه: با توجه به مؤثر و کم هزینه‌تر بودن اصل پیشگیری، روش‌های ارزیابی ارگونومیکی به عنوان ابزاری برای پیش بینی پتانسیل بروز آسیب‌ها مورد استفاده قرار گرفته است. هدف از پژوهش حاضر، اعتباریابی و پایایی سنجی آزمون محقق ساخته ارزیابی ارگونومیکی مهارت‌های کشتی بود.

روش کار: در این تحقیق، با توجه به آزمون‌های ارگونومیکی ارزیابی مشاغل و تحقیقات آسیب شناسی رشته کشتی، آزمون ارزیابی ارگونومیکی مهارت‌های کشتی (WSEAtest)، طراحی شد. اعتباریابی محتوایی و صوری آزمون با استفاده از نظرات متخصصین بیومکانیک و آسیب‌شناسی ورزشی، پزشکان، فیزیوتراپ-ها، مربیان و کشتی‌گیران تیم ملی آزاد انجام شد. همچنین آزمون در دو روز مختلف توسط ۵ آزمونگر و با استفاده از نرم افزار kinovea ۰,۸.۱۵ روی سه مهارت انجام و پایایی درون و بین آزمونگر محاسبه شد. پس از اعتباریابی و پایایی سنجی، آزمون (WSEA) روی فیلم اجرای چهار مهارت منتخب کشتی آزاد کشتی گیران المپیکی ایران حاضر در المپیک ۲۰۱۲ لندن، انجام شد.

یافته‌ها: احتمال آسیب دیدگی در اندام مختلف، عوامل آسیب‌زای مرتبط با برخوردها و اعمال نیروها، وضعیت ورزشکار و وضعیت محیط با تحقیقات آسیب‌شناسی کشتی همخوانی داشت و اعتبار نتایج آزمون تأیید شد.

نتیجه گیری: آزمون WSEA از اعتبار و پایایی کافی برخوردار بوده و مربیان، متخصصین و درمانگران ورزشی می‌توانند از این آزمون برای ارزیابی عوامل آسیب‌زا و تعیین اولویت‌های تمرینی، اصلاحی و درمانی در رشته کشتی در سطوح و سنین مختلف استفاده کنند.

---

مقدمه: پیشرفت فن‌آوری و استفاده از سیستم‌های پیچیده در محیط‌های کار بار کار فکری زیادی به اپراتورها تحمیل می‌کند. از اینرو پایش پیوسته آن می‌تواند به پیشگیری از عوارض روانی و حفظ سلامت روانی آنها کمک کند. بنابراین، این مطالعه با هدف بررسی تأثیر سطوح بار کار فکری بر پاسخ‌های فیزیولوژک و ذهنی انجام گردید.

روش‌کار: این مطالعه مقطعی از نوع توصیفی- تحلیلی بر روی ۱۶ نفر از دانشجویان سالم در شرایط آزمایشگاهی در سال ۱۳۹۳ انجام گردید. شاخص‌های فیزیولوژیک: الکتروکاردیوگرافی و الکترومیوگرافی سطحی در شش مرحله (استراحت، کارفکری زیاد، متوسط، کم، خیلی کم و استراحت بعد) با استفاده از دستگاه NeXus-۴ اندازه‌گیری شدند و شاخص بار کار ناسا بلافاصله پس از انجام هر سطح از کار فکری تکمیل گردید. داده‌ها توسط نرم افزار SPSS نسخه ۲۱ در سطح معنی‌داری ۰۵/۰ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.

یافته‌ها: نتایج مطالعه تفاوت معنی‌داری را برای میانگین شاخص بار کار ناسا در بین سطوح مختلف بار کار فکری نشان داد (۰۵/۰ > P). همچنین نتایج نشان داد که تفاوت آماری معنی‌داری بین شاخص ضربان قلب و برخی از پارامترهای تغییرپذیری ضربان قلب در شش مرحله وجود داشت (۰۵/۰ > P) اما برای فعالیت عضلات شانه تفاوت معنی‌داری مشاهده نشد.

نتیجه‌گیری: سطوح مختلف بار کار فکری بر پاسخ ذهنی و برخی از پاسخ‌های فیزیولوژیک افراد می‌تواند تأثیر بگذارد. از این‌رو در چنین محیط کاری اجرای برنامه ارگونومی برای مدیریت سلامت روانی، ضروری به نظر خواهد رسید.

---

مقدمه: کیفیت زندگی پرستاران و بهیاران متأثر از عوامل مختلفی از جمله شغلشان می باشدکه بر میزان کیفیت خدمات آن‌ها تأثیر می‌گذارد. هدف این پژوهش بررسی عوامل شغلی و دموگرافیک مؤثر بر کیفیت زندگی پرستاران و بهیاران بیمارستان‌های آموزشی دانشگاه علوم پزشکی کرمان بود.

روش کار: پژوهش حاضر یک مطالعه مقطعی است که در سال ۱۳۹۳ بر روی ۶۲۰ نفر از پرستاران و بهیاران انجام شد. نمونه گیری از نوع تصادفی ساده بود. اطلاعات با استفاده از فرم کوتاه (پرسشنامه) کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی مورد بررسی قرار گرفت. نوبت کار بودن، داشتن شغل دوم، وضعیت تأهل، مدت ازدواج و اشتغال همسر در نظام نوبت کاری به عنوان متغییر های مستقل وارد مطالعه شدند. داده‌ها در نرم افزار SPSS نسخه ۱۸ با استفاده از آزمونهای آماری آنالیز واریانس، ضریب همبستگی پیرسون، t مستقل و رگرسیون خطی مورد تحلیل قرار گرفتند.

یافته‌ها: میانگین سن افراد، مدت تأهل و سابقه کار در بیمارستان به ترتیب ۷/۸۴ ± ۷/۳۰،۳۲/۸۱ ± ۱۰/۶۱ و ۷/۶۸ ± ۱۰/۲۹ بود. تعداد فرزندان، داشتن شغل دوم، رضایت از ساعات سپری شده با خانواده و اعتقاد به تأثیر شبکاری بر زندگی خانوادگی عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی بودند (۰/۰۵>P). بیشترین ارتباط کیفیت زندگی با بعد سلامت محیطی (۰/۰۰۱=P،۰/۸۷=r) و کمترین ارتباط با بعد سلامت اجتماعی (۰/۰۰۲=P،۰/۷۵=r) به دست آمد.

نتیجه گیری: اجتناب از اشتغال در شغل دوم، تنظیم علمی برنامه‌های نوبت کاری و آموزش‌های مرتبط با مهارت‌های زندگی در نوبت کاران به افزایش ارتقاء کیفیت زندگی پرستاران و بهیاران کمک می‌کند.

---

مقدمه: وریدهای واریسی در اندام تحتانی به طور متداولی در جمعیت عمومی رخ می‌دهد و می‌تواند کیفیت زندگی افراد را به صورتی منفی تحت تأثیر قرار دهد. یکی از مشاغل پرخطر در این زمینه آرایشگری است. هدف از مطالعه حاضر بررسی تأثیر مداخلات ارگونومیک بر کیفیت زندگی آرایشگران زن مبتلا به بیماری واریس در اندام تحتانی می‌باشد.

روش کار: جامعه آماری پژوهش تمامی آرایشگران زن شهر همدان بودند که جهت معاینات پزشکی به درمانگاه مهدیه مراجعه کردند. از میان آنها به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده ۷۰ نفرمبتلا به بیماری واریس انتخاب و در دو گروه مورد و کنترل دسته‌بندی شدند. مداخله مورد نظر شامل پروتوکل ورزشی مخصوص بیماری واریس بود. پژوهش حاضر شبه‌آزمایشی با پیش‌آزمون و پس‌آزمون بود و آزمودنی‌ها به سه پرسشنامه وریدهای واریسی آبردین، درد مزمن و خستگی عضلانی پاسخ دادند که به عنوان شاخص‌های کیفیت زندگی کاری آرایشگران درنظر گرفته شدند. تحلیل داده‌ها با آزمون تی گروه‌های وابسته و با استفاده از نرم‌افزار SPSS۱۶ صورت گرفت.

یافته‌ها: نتایج نشان داد که انجام مداخله ارگونومیک بر میزان نمره واریس، نمره درد و تورم و همچنین نمره خستگی عضلانی سمت چپ و راست اندام تحتانی در گروه مورد تاثیرگذار است. میانگین میزان نمره واریس، نمره درد و تورم و همچنین خستگی عضلانی سمت چپ و راست اندام تحتانی درگروه مورد به ترتیب ۲/۶۶ و ۲/۴ و ۰/۷۵ و ۱/۲ کاهش یافت.

نتیجه‌گیری: با توجه به تاثیرگذاری پروتکل ورزشی بر شاخص‌های کیفیت زندگی کاری آرایشگران، استفاده از این پروتکل در بیماران دچار وریدهای واریسی توصیه می‌شود.

---

مقدمه: ۹% از کل بسته‌بندی‌های محفظه‌ای موجود را بسته‌بندی شیشه‌ای دهان پهن تشکیل می‌دهد. حال آن که برخی مصرف‌کنندگان برای باز کردن درب شیشه‌ها، با مشکل مواجه می‌شوند. هدف تحقیق حاضر بررسی نیروهای وارده بر درب بسته‌بندی دهان پهن از طرف مصرف‌کننده و همچنین یافتن ارتباط بین گشتاور اعمالی با ویژگی‌های آنتروپومتری و فیزیولوژیکی افراد می‌باشد. بنابراین، طراحی و بسته بندی شیشه‌های دهان پهن می‌تواند بر اساس حداقل گشتاور قابل اعمال توسط گروه مصرف کنندگان انجام شود.

روش کار: در مقاله حاضر ابتدا با ساخت یک دستگاه اندازه‌گیری نیرو، متشکل از حسگرهای FSR به بررسی توزیع نیرو در کف و انگشتان دست پرداخته شد. دستگاه شامل ۱۹ حسگر می‌باشد، ۱۴ عدد از آن‌ها روی انگشتان و ۵ عدد بر کف دست نصب می‌شوند. هر حسگر از طریق ۲ سیم به درایور و سپس از طریق رابط USB به رایانه متصل می‌شود. از یک شیشه پر به وزن ۱۱۰۰ گرم و با قطر خارجی   mm ۵۸ استفاده و مقادیر نیروی اعمالی برای ۱۰ پسر و ۱۰ دختر دانشجو ثبت گردید. سپس با استفاده از نرم‌افزار Minitab۱۷ یک رابطه ریاضی بین گشتاور اعمالی به درپوش و ویژگی‌های آنتروپومتری و فیزیولوژیکی افراد به دست آمد.

یافته‌ها: با مقایسه نتایج بدست آمده، مشخص گردید که تمرکز نیروها هنگام بازکردن درب بسته‌بندی دهان پهن بر روی انگشت اشاره می‌باشد. محاسبه گشتاور از طریق روابط ریاضی با استفاده از مقادیر نیروی اندازه گیری شده نشان داد که بیشینه گشتاور اعمالی مردان Nm ۶۳/۱۰ و برای زنان Nm ۶۶/۷ است. مطابق آزمون آماری F برای گشتاور (متغیرپاسخ) در سطح معنی‌داری ۰۵/۰، مقدار p-value برای گروه مردان و زنان به ترتیب ۰۱۱/۰ و ۰۰۸/۰ به دست آمد، که می‌توان نتیجه گرفت مشاهدات صورت گرفته از لحاظ آماری، معنادار بوده است.

نتیجه‌گیری: بررسی‌های آماری مشخص کرد که ابعاد دست و نیروی عضلانی بیشترین سهم را در اعمال نیرو دارا هستند. به علاوه نتایج مشخص کرد که برای شیشه مورد نظر، شرایط بسته‌بندی باید طوری تنظیم شود که برای مصرف‌کنندگان با کمترین توان فیزیکی (دراین تحقیق گشتاوری معادل Nm ۱۱/۵) قابل باز شدن باشد.

---

مقدمه: افراد شاغل قسمت اعظم ساعات بیداری خود را در محل کار که سر شار از روابط انسانی و منبع عظیمی از سرمایه اجتماعی است، سپری می‌کنند. با توجه به ارتباط سرمایه اجتماعی محل کار با سلامت نیروهای کار هدف از این مقاله، بررسی مطالعات انجام شده در زمینه اثرات سرمایه اجتماعی محل کار بر سلامت کارکنان می‌باشد.

روش کار: این مطالعه، یک مطالعه مروری سیستماتیک می‌باشد. مقالات منتشر شده تمام متن و انگلیسی در پایگاه های علمی Scopus, PubMed, Google scholar با کلید واژه "سرمایه اجتماعی محل کار" و "سلامت"،"فشارخون بالا"،"دیابت"، "افسردگی" بدون محدودیت زمانی جستجو شد و تعداد ۱۴ مقاله واجد شرایط مورد بررسی قرار گرفت.

یافته‌ها: سرمایه اجتماعی محل کار با بیماری‌هایی مانند بیماری قلبی، فشارخون بالا، دیابت و افسردگی نیروهای کار در ارتباط بوده است.

نتیجه گیری: سرمایه اجتماعی در محل کار باید بعنوان یکی از راه های اصلی ارتقاء سلامت مورد توجه قرار گیرد.

---

مقدمه: یکی از روش‌های متداول در بررسی علمی مجلات، روش تحلیل محتوا است. با توجه به کمبود مطالعات از این نوع در ارگونومی، و از سویی نیاز مبرم به اطلاعاتی در خصوص سمت و سو و ویژگی‌های پژوهش‌های انجام شده و به منظور برنامه ریزی‌های هر چه دقیق‌تر، این مطالعه با هدف تحلیل محتوای تولیدات علمی حوزه سلامت کار با تاکید بر ارگونومی طراحی گردید.

روش کار: این مطالعه بصورت مقطعی در میان مقالات منتشره از سوی چند نشریه تخصصی فارسی و لاتین داخلی با حداقل سه‌سال پیشینه انتشار برای دوره‌ای ده‌ساله از سال ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۳ انجام شد. داده‌ها از طریق تمام شماری نمونه‌ها به‌کمک چک‌لیستی محقق‌ساخته و با استفاده از روش تحلیل محتوا جمع آوری گردید.

یافته‌ها: داده‌های حاصل از استخراج ۹۲۷ مقاله از ۵ نشریه تخصصی طی یک دهه، نشان داد که بیشترین سهم از پژوهش‌ها، مربوط به موضوع ارگونومی (۲۷/۲۴ درصد) است. ابزار پژوهشی مورد استفاده در مقالات ارگونومی عمدتاً پرسشنامه (۷۷/۶۹ درصد) بود. با توجه به نوع مطالعات، تنها ۵۵/۱۵ درصد از پژوهش‌های حوزه ارگونومی مداخله‌ای بود.

نتیجه‌گیری: انتشار مقالات با موضوع ارگونومی طی دهه اخیر روند روبه رشد داشته است. اکثر پژوهش‌ها با تاکید بر سلامت جسمی انجام پذیرفته و از ابعاد روانی و اجتماعی سلامت نسبتاً غفلت شده‌است. بیشتر تحقیقات حوزه ارگونومی از نوع مطالعات توصیفی، تحلیلی و مقطعی بود. درهمین راستا توجه بیشتر به مطالعات مداخله‌ای احساس می‌شود.

---

مقدمه: اختلالات اسکلتی عضلانی یکی از شایع‌ترین بیماریهای شغلی در محیط‌های صنعتی می‌باشند که به علل مختلفی ایجاد می‌گردند. لذا هدف مطالعه حاضر، ارزیابی ارگونومی با روش شاخص کلیدی (KIM) و انجام مداخلات به منظور کاهش آسیب‌های وارده در قسمت بطری سازی یکی از صنایع شوینده استان قزوین می‌باشد.

روش کار: این مطالعه از نوع مداخله‌ای بوده که بر روی ۲۵ نفر از پرسنل واحد بطری سازی یک صنعت تولید کننده مواد شوینده در سال ۱۳۹۵ انجام شد. جهت جمع آوری داده‌ها از پرسشنامه کرنل و روش ارزیابی شاخص کلیدی KIM قبل و بعد از انجام مداخله ارگونومیکی استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با آزمون‌های آنالیز توصیفی و تحلیلی با استفاده از نرم افزار SPSS۱۶ انجام شد.

یافته‌ها: نتایج نشان داد که در وظیفه تولید بطری‌ها (با دامنه خطر ۴) با طراحی مجدد دامنه خطر به میزان معنی‌دار کاهش یافت (با دامنه خطر ۲). همچنین نتایج نشان داد در وظیفه تأمین مواد اولیه بطری سازی که از روش حمل دستی بار استفاده می‌شد. (با دامنه خطر ۳) با طراحی مجدد دامنه خطر به مقدار معنی‌دار کاهش یافت. (با دامنه خطر ۱). همچنین نتایج کاهش شیوع اختلالات اسکلتی – عضلانی را در اکثر اندام‌ها نشان داد اما این کاهش تنها در اندام‌های شانه، قسمت فوقانی بازو، قسمت تحتانی پشت، مچ راست و زانو معنا بود.

نتیجه گیری: این مطالعه کاهش معنی‌دار ناراحتی‌های اسکلتی- عضلانی را با طراحی ارگونومیکی ایستگاه کار پس از گذشت ۵ ماه از زمان اجرای مداخلات نشان داد.

---

---

---

زمینه و هدف: ارگونومی مشارکتی به معنی مشارکت فعال همۀ اجزای سازمان در توسعه و اجرای دانش ارگونومی به قصد ارتقای شرایط محیط کار، کیفیت و بهره‌وری سازمان است. این بررسی با هدف مشخص کردن روند مناسب شرایط کار با رویکرد ارگونومی مشارکتی و تأثیر آن بر صنایع چاپ صورت گرفته است.
روش ­کار: این بررسی از نوع مداخله‌ای است و در یکی از مراکز صنایع چاپخانه‌ای انجام شده است. برای شناسایی ریسک‌فاکتورهای ارگونومیکی از «پرسشنامۀ نوردیک» و «نکات بازبینی ارگونومی» و برای ارزیابی کیفیت زندگی کاری شاغلان از «پرسشنامۀ تعدیل‌شدۀ کیفیت زندگی کاری NIOSH» استفاده و بررسی نتایج با استفاده از نرم‌افزار SPSS_۲۰ و آزمون تی زوجی انجام شده است.
یافته‌ها: بررسی شاخص‌های بهداشت، سلامت و شرایط کار براساس فهرست بازبینی تکمیلی قبل و بعد از به‌کارگیری نکات بازبینی با رویکرد ارگونومی مشارکتی نشان‌دهندۀ افزایش معنادار است. تحلیل یافته‌ها با استفاده از آزمون تی زوجی بهبود بارزی را از لحاظ آماری در کیفیت زندگی کاری و کاهش اختلالات اسکلتی ـ عضلانی بعد از مداخله نشان می‌دهد (۰/۰۰۰۱ > P).
نتیجه گیری: با توجه به نتایج می‌توان گفت توانایی و مهارت‌های فنی اجتماعی افراد با قرار گرفتن در فرایند ارگونومی مشارکتی افزایش پیدا کرده است. افزایش کیفیت زندگی شاغلان در نیل به هدف ارتقای سلامت آنان و کاهش حوادث شغلی نقش بسزایی دارد. بنابراین اجرای برنامۀ ارگونومی مشارکتی با همکاری مدیران صنایع گامی مؤثر در راستای دستیابی به رضایت و سلامت نیروی انسانی است.